شک در نماز چه حکمی دارد؟ بیان شکیات نماز به زبان ساده - مجله سفرنامه دبی

شک در نماز از جمله مسائلی است که برای هر فرد مسلمانی ممکن است اتفاق بیافتد و برای همین ضروری است که بداند بعد از شک چه باید بکند.

انواع شک در نماز

شکیات نماز ممکن است 23 نوع باشد:

1ـ شک هایی که نماز را باطل می نماید و آن 8 نوع است.

2ـ شک هایی که نباید به آن اعتنا کرد و آن 6 نوع است.

3ـ شک های صحیح که 9 نوع است.

جدول شکیات نماز

شک های باطل نماز

شک های هشتگانه ای که نماز را باطل می نماید به توضیح زیر است:

1. شک در رکعت های نماز دو رکعتی

مانند نماز صبح و نماز مسافر، ولی شک در نمازهای مستحب دو رکعتی نماز را باطل نمی نماید.

2. شک در رکعت های نماز سه رکعتی (مغرب)

3. شک در نماز چهار رکعتی

(هرگاه یک طرف شک، رکعت اول باشد، مثل این که شک کنید یک رکعت خوانده اید یا سه رکعت.)

4. شک در نمازهای چهار رکعتی پیش از تمام شدن سجده دوم

(در حالی که یک طرف شک رکعت دوم باشد. مانند شک دو و سه قبل از اتمام دو سجده).

5. شک بین دو و پنج یا بیشتر از پنج.

6. شک بین سه و شش یا بیشتر

(البته این شک ها کمتر اتفاق می افتد ولی در عین حال باید حکم آن روشن شود).

7. شک بین چهار و شش یا بیشتر

(ولی در اینجا احتیاط واجب آن است که مانند شک چهار و پنج عمل کنید؛ یعنی بنا را بر چهار بگذارید و نماز را تمام کنید و بعد از نماز دو سجده سهو به جا آورید و سپس نماز را دوباره بخوانید.)

8. شک در عدد رکعت های نماز

(که اصلاً ندانید چند رکعت خوانده اید.)

توجه: اگر یکی از شکهای باطل در اثناء نماز برای کسی پیش بیاید نمی تواند نماز را بشکند، بلکه باید اوّل مقداری فکر کند اگر به نتیجه ای نرسید، نماز را رها کند.

شک های بدون اعتنا

شک هایی که نباید به آنها اعتنا کرد به توضیح زیر است:

1. شک بعد از محل

هرگاه در بین نماز و بعد از گذشتن از محل قسمتی از نماز شک کنید آن را به جا آورده اید یا نه؛ مثل این که بعد از داخل شدن در رکوع ، شک کنید حمد و سوره خوانده اید یا نه، در هیچ یک از این موارد نباید به شک خود اعتنا کنید، خواه جزء بعدی نماز رکن باشد یا غیر رکن.

2. شک بعد از سلام

هرگاه بعد از سلام نماز شک کنید که نماز صحیح بوده یا نه، خواه شک مربوط به عدد رکعت های نماز باشد یا شرایط نماز مانند: قبله و طهارت و یا اجزای نماز مانند: رکوع و سجود، نباید به شک خود توجه کنید.

3. شک بعد از گذشتن وقت نماز

هرگاه بعد از گذشتن وقت نماز شک کنید که نماز را خوانده اید یا نه، یا حتّی گمان کنید نخوانده اید، نباید به این شک توجه کنید؛ ولی هرگاه قبل از گذشتن وقت نماز شک کنید، باید نماز را به جا آورید، حتی اگر گمان دارید نماز را خوانده اید کافی نیست.

4. شک کثیرالشک

کثیرالشک یعنی کسی که زیاد شک می نماید، که نباید به شک خود توجه کند، خواه در عدد رکعات نماز باشد، یا در اجزای نماز، یا شرایط نماز. کثیرالشک کسی است که بگویند زیاد شک می نماید و اگر کسی در یک نماز سه مرتبه شک کند یا در سه نماز پشت سرهم شک کند کثیرالشّک است.

5. شک امام و ماموم

اگر امام جماعت در عدد رکعت های نماز شک کند، مثلاً نداند سه رکعت خوانده یا چهار رکعت هرگاه مأموم بداند چهار رکعت خوانده با علامتی به امام می فهماند و امام باید مطابق آن عمل کند و بالعکس اگر امام می داند چند رکعت خوانده، ولی مأموم شک می نماید، باید از امام پیروی کند و به شک خود اعتنا نکند.

6. شک در نمازهای مستحبی

هرگاه در عدد رکعت های نماز مستحبی شک کند مخیر است بنا را بر کمتر بگذارد یا بیشتر، مگر این که طرف بیشتر، نماز را باطل کند که در این صورت بنا را بر کمتر می گذارد.

جدول شکیات نماز

شک های صحیح نماز

شک در عدد رکعت های نمازهای چهار رکعتی در 9 صورت صحیح است:

1. شک میان دو و سه بعد از سر برداشتن از سجده دوم

باید بنا بگذارد که سه رکعت خوانده و یک رکعت دیگر بخواند و نماز را تمام کند و بعد از نماز، یک رکعت نماز احتیاط ایستاده به جا آورد و اگر در سجده دوم بعد از ذکر واجب شک کند بنا بر احتیاط واجب همین دستور را عمل کند، بعداً نماز را هم اعاده نماید.

2. شک میان سه و چهار

در هر جای نماز باشد بنا را بر چهار می گذارد و نماز را تمام نموده و بعد از آن یک رکعت نماز احتیاط ایستاده، یا دو رکعت نشسته، به جا می آورد.

3. شک میان دو و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم

باید بنا را بر چهار بگذارد و نماز را تمام کند و بعد دو رکعت نماز احتیاط ایستاده بخواند.

4. شک میان دو و سه و چهار بعد از سر برداشتن از سجده دوم

باید بنا را بر چهار بگذارد و بعد از نماز، دو رکعت نماز احتیاط ایستاده، سپس دو رکعت نشسته به جا آورد.

5. شک میان چهار و پنج بعد از سر برداشتن از سجده دوم

بنا را بر چهار می گذارد و نماز را تمام می نماید و بعد از آن دو سجده سهو به جا می آورد.

6. شک میان چهار و پنج در حال ایستاده

باید بنشیند تا شک او تبدیل به سه و چهار شود و بنا را بر چهار می گذارد و نماز را تمام می نماید بعد یک رکعت نماز احتیاط ایستاده، یا دو رکعت نشسته به جا می آورد و احتیاط واجب آن است که نماز را نیز اعاده کند.

7. شک بین سه و پنج در حال ایستاده

باید بنشیند و شک او به دو و چهار برمی شود، بنا را بر چهار می گذارد و نماز را تمام می نماید، سپس دو رکعت نماز احتیاط ایستاده به جا می آورد و بنابر احتیاط واجب اصل نماز را نیز اعاده می نماید.

8. شک بین سه و چهار و پنج در حال ایستاده

باید بنشیند و شک او به دو و سه و چهار برمی شود، بنا را بر چهار می گذارد و نماز را تکمیل نموده، سپس دو رکعت نماز احتیاط ایستاده و بعد دو رکعت نشسته به جا می آورد و احتیاطاً اصل نماز را اعاده می نماید.

9. شک میان پنج و شش در حال ایستاده

باید بنشیند و شک او به چهار و پنج بر می شود، نماز را تمام نموده و دو سجده سهو به جا می آورد و بنابر احتیاط اصل نماز را اعاده می نماید.