دوفر بازی محلی در روستای تاریخی فارسیان گلستان است - مجله سفرنامه دبی

بسیاری از افراد جامعه بازی را نوعی سرگرمی و سرگرمی می پندارند و هیچ رویکرد تربیتی یا علمی برای آن قائل نیستند؛ اما به باور بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه های علوم انسانی و تربیتی، بازی یک رفتار ساده و تنها برای سرگرم ساختن افراد نیست؛ چرا که بازی در عین سادگی وعدم جدیت، مفاهیم و مضامین دقیقی به همراه خواهد داشت و نوعی آموزش پیشرفته و مدرن است که آثار مثبت و کارنمودهای اجتماعی فراوانی دارد.

در حقیقت بازی را میتوان الفبای یادگیری بسیاری از مهارت های اجتماعی و مدل مینیاتوری تعامل های بشری، در سنین کودکی تا سنین بزرگسالی قلمداد کرد؛ بازی در فرهنگ ایرانی، به معنی غفلت و بیکاری نیست، بلکه بازی نوعی تمرین تعاون و کار گروهی قلمداد می گردد.

با نگاهی به محتوای بازی های بومی و محلی، مفاهیم درخشانی از قبیل تمرین کار گروهی، همگرایی، همدلی، کوشش جمعی برای رسیدن به پیروزیت، یاری به دیگران برای فتح قله های پیروزیت، پرهیز از تک روی و خودمحوری، کوشش برای جبران شکست و امید به پیروزی، دستگیری از افتادگان و ده ها تصویر زیبا از مفاهیم انسانی و توصیه های دینی را از لابلای بازی های بومی و محلی می توان مشاهده کرد. امروز بیش از 400 بازی بومی و محلی از دل تاریخ کهن کشور عزیزمان به ثبت رسیده که هرکدام نمادی از هویت تاریخی ایران اسلامی است و استان گلستان نیز با برخورداری از بازی های سنتی و محلی بومی و غیربومی اقوام متنوع حاضر در استان در کوشش است تا این آثار ناملموس فرهنگی را حفظ و احیا کند.

بازی دوفر ازجمله بازی های محلی در روستای فارسیان شهرستان گالیکش است که در حال حاضر در ایام نوروز یا تابستان که غالباً افراد جوان در روستا حضور دارند و جمعیت روستا افزایش می یابد، اجرا می گردد. ماهیت این بازی به نوعی دفاع از سرزمین است، به همین علت مختص مردان طراحی شده است. واژه دوفر از دو کلمه دو و فر تشکیل شد که دو به معنی قلعه و فر یعنی قیچی کردن و به اصطلاح به بریدن راه و خارج کردن رقیب از دور بازی اشاره دارد. به این شکل که کسانی که دو را انجام می دهند، مهاجمینی هستند که به آن سرزمین حمله می برند و کسانی که فر را انجام می دهند، گروهی هستند که سرزمینشان موردحمله قرارگرفته است.

بازی محلی دوفر روستای فارسیان شهرستان گالیکش در شهریور سال 97 به شماره 1642 در لیست میراث ناملموس کشور به ثبت رسید.

مراحل بازی

این بازی در مرحله اول، با یارگیری و مشخص افراد گروه آغاز می گردد. به این منظور دو نفر به عنوان سرگروه که به آنها اوسا (استاد) گفته می گردد در کنار زمین ایستاده و بقیه بازیکنان هم دوبه دو یارشان را انتخاب نموده و مقابل استاد قرار می گیرند. افراد اسامی را که برای خود بطور فرضی انتخاب نموده اند را به سرگروه به این شکل اعلام می نمایند: اوسا عالی عالی به این معنا که: ای استاد عالی مرتبه اجازه می دهید که ما در گروه شما بازی کنیم؟ استاد هم در جواب می گوید: عالی عالی به این معنا که: من شمارا می پذیرم. آنگاه افراد خود را به این شکل که من جوام و یا دیگری می گوید من گندمم به سرگروه ها معرفی نموده و هر استاد یکی از آنها را برای گروه خود انتخاب می نماید و این مرحله به پایان می رسد.

پس از یارگیری، مرحله مشخص گروه مهاجم و مدافع با انجام شیر یا خط انجام می گردد که به زبان محلی به آن تَر و خشک کردن می گویند. در مرحله تَر و خشک، مشخص می گردد که کدام گروه میدان یا دو و کدام گروه دور را بگیرند. در این هنگام، گروهی که روی خشک سنگ برایشان بیاید، باید روی دو یا قلعه بایستند و آن هایی که تَر برایشان بیاید، باید در دور میدان قرار بگیرند و نقش مهاجمین را در بازی ایفا نمایند.

درگذشته کفش های بازیکنان به عنوان دو یا نمادی از تپه یا قلعه در وسط میدان بازی قرار می گرفت اما امروزه هر عنصری که در دسترس باشد این نقش را ایفاء می نماید. پس از مشخص کردن موقعیت قلعه، افرادی که روی دو خواهند ایستاد درواقع همان نگهبانان قلعه هستند که وظیفه شان مبارزه با مهاجمان است و می بایست اجازه ندهند تا گروه مقابل قلعه را فتح نمایند. به همین منظور این گروه با پا مهاجمان را از قلعه دور نموده تا مانع هجوم آنها شوند. کسانی هم که در دور یعنی به شکل دایره وار دور میدان یا قلعه می ایستند درواقع مهاجمانی هستند که باید به سمت نگهبانان قلعه رفته و آنها را فِر نمایند، یعنی قیچی شان نمایند و آنان را از محل پستشان (دور قلعه) به در نمایند. هنگامیکه نگهبانان قلعه با پا رقیب را می زنند، رقبا باید پای نگهبانان را بگیرند و دورشان بچرخند یا آنها را قیچی شان نمایند. درنهایت یا گروه مهاجم قادر به فتح قلعه شده و یا نگهبانان پیروز به حفظ قلعه می شوند.