سنائی: تحولات مثبت سال های اخیر در روابط روسیه-ایران بسیار چشمگیر است - مجله سفرنامه دبی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، مهدی سنائی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه در انتها شش سال مأموریت دیپلماتیک خود (طی سال های 2013 الی 2019) در مصاحبه ای اختصاصی با روزنامه کامرسانت، چاپ مسکو، تشریح کرد که چه عواملی باعث گرم تر شدن روابط دوجانبه بین مسکو و تهران شده، چرا اکنون روسیه و ایران را می توان را شرکای اصلی در منطقه خاورمیانه دانست و اینکه چه برنامه هایی در راستای توسعه بیشتر روابط اقتصادی بین دو کشور تحقق نیافته است.

سنائی در ارزیابی شرایط روابط کنونی روسیه و ایران در مقایسه با سال 2013 که وی به مسکو اعزام شد، گفت: اگر تصویر کلی روابط توجه کنیم، غیرممکن است متوجه تغییرات چشمگیر نشویم. روابط ما در همه زمینه ها عمیق تر و فعال تر شده و هیچ یک از عرصه ها بدون تغییر مثبت باقی نمانده است. تا قبل از آن، روسیه تصمیم گرفته بود تا سامانه موشک های ضد هوایی اس- 300 وعده داده شده که بهای آن از قبل پرداخت شده بود را به ایران تحویل ندهد. ولی پس از آن، مرحله جدیدی در روابط دوجانبه آغاز شد که از جمله ویژگی های شاخص آن گفت وگو ، همکاری و تفاهم متقابل بود. این سطح از ارتباطات بین روسای جمهوری روسیه و ایران قبلاً و در طول همه سال های روابط 500 ساله بین دو کشور، هرگز وجود نداشت. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه تا به امروز سه بار به تهران سفر نموده و حسن روحانی رئیس جمهوری ایران پنج بار به روسیه سفر نموده است. به طور کلی، روسای جمهوری دو کشور طی شش سال گذشته 17 بار با یکدیگر ملاقات نموده اند. محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران تا به امروز 26 بار از مسکو بازدید نموده، روابط بین پارلمانی به طرز چشمگیری تقویت شده و اکنون روسای پارلمانهای دو کشور به طور مرتب با یکدیگر ملاقات می نمایند، در حالیکه قبلاً هرگز چنین اتفاقی نیفتاده بود. گفت وگوهای نزدیکی در سطح شورای امنیت دو کشور برقرار شده است. فعالیت کمیسیون بین دولتی نتیجه بخش است و تعامل خوبی بین مناطق ایجاد شده است. پیوندهای علمی و فرهنگی شدت گرفت ، گردشگری آغاز به توسعه کرد. تحولات مهمی در عرصه اقتصاد و در زمینه همکاری های نظامی-فنی اتفاق افتاده است، به ویژه سامانه موشکی اس-300 به جمهوری اسلامی تحویل داده شده است. و سفارت ایران در روسیه کوشیده تا سهم قابل توجهی در بروز این تحولات مثبت در روابط دوجانبه داشته باشد.

تیرگی روابط روسیه و غرب، باعث توجه بیشتر مسکو به همسایگان خود شد

سفیر ایران در شرح علت گرم تر شدن روابط یادآور شد: فکر نمی کنم دلیل اصلی این تحول، رویارویی بین روسیه و غرب باشد. تقویت گفت وگوها بین ایران و روسیه مدتها قبل از اعمال تحریم ها علیه روسیه توسط آمریکا و اتحادیه اروپا آغاز گشت. چندین دلیل اصلی برای بهبود روابط دوجانبه می بینم: اولاً، سهم روسای جمهوی دو کشور در این زمینه است که تصمیم گرفتند زمان آن رسیده تا از اعلام به اقدامات واقعی حرکت نمایند. و ثانیاً، برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، یعنی توافق هسته ای بود که امکان همکاری ایران با سایر کشورها، از جمله روسیه را فراهم کرد.

به گفته وی، البته با این حال ، نمی توان گفت که تیرگی روابط روسیه و غرب هیچ نقشی در ایجاد شرایط مصاحبه بین تهران و مسکو نداشته است. پیش از این ، روسیه بیش از حد به غرب متمایل شده بود، هم از لحاظ سیاسی و هم از نظر اقتصادی. این کشور چند سال پیش محصولات لبنی و گوشتی مورد احتیاج را عمدتاً از کشورهای غربی خریداری میکرد ، اما اکنون همسایگان دیگر خود ، از جمله در جنوب، را مورد توجه قرار داده است. ضمن اینکه بدون تردید ، نقش مثبت و همکاری مثمر ثمر منطقه ای به خصوص در عرصه سوریه نیز در این بین بی تاثیر نیست.

نابودی تروریسم و تثبیت اوضاع در سوریه، نتیجه همکاری روسیه و ایران است

مهدی سنائی درباره همکاری های روسیه و ایران در حل و فصل بحران سوریه شرح داد: دستاوردهای این همکاری کاملاً تعیین است: واقعیت این است که تقریباً تمامی خاک عراق و سوریه تحت کنترل تروریست ها بود، ولی الان آنها کجا هستند؟ نقش آفرینان خارج از منطقه برنامه های خاص خود را برای سوریه داشتند: آنها می خواستند دولت قانونی سوریه را سرنگون نمایند، اما آنها نیز مجبور به عقب نشینی شدند. نه تروریست ها و نه غرب قادر به تحقق طرح های خود در خاورمیانه نشدند و این نتیجه همکاری ایران و روسیه و البته اقدامات در چارچوب گروه آستانه و با مشارکت ترکیه است.

وی اضافه نمود: این قالب مذاکرات سه جانبه ، به عنوان پیروز ترین مکانیزیم برای مصاحبه و دستیابی به صلح و امنیت در سوریه ، گامهای بلندی را برداشته است: برقراری تماس بین دولت سوریه و مخالفان آن، ایجاد مناطق کاهش تنش موقت در سوریه و تشکیل کمیته ای برای تبادل اسراء با یاری سازمان ملل، صلیب سرخ و سایر سازمان های بین المللی و بشردوستانه و مهمتر از همه تشکیل کمیته قانون سوریه برای شکل گیری نظام سیاسی آینده این کشور که اولین نشست آن اخیراً برگزار گردید. پس از اتمام مرحله نظامی اقدامات در سوریه، اکنون ضروری است تا ایران و روسیه همچنان به همکاری خود ادامه دهند - اکنون باید به بازسازی سوریه یاری نمایند. برقراری صلح و ثبات در سوریه یاری بزرگی به برقراری امنیت در کل منطقه خواهد نمود.

این دیپلمات بلندپایه یادآور شد: البته داشتن نظرات و دیدگاه های مختلف در خصوص بعضی موضوعات کاماً طبیعی است. هر کشوری منافع ملی خود را داشته و این یک واقعیت است. اما نکته اصلی آن است که روسیه و ایران آماده همکاری و یافتن نقاط مشترک هستند. و ما می توانیم آنها را پیدا کنیم ، برای اینکه روینمودهای مشترکی داریم: ما مخالف مداخله کشورهای غیر منطقه ای ، استانداردهای دوگانه و دنیا تک قطبی هستیم. جمهوری اسلامی ایران نشان داده که قابل اعتمادترین متحد روسیه در خاورمیانه است. سایر بازیگران منطقه ای، در عین حال متحدین آمریکا و بلوک غربی نیز هستند و روسیه نمی تواند همکاری راهبردی با آنها برقرار کند. در رابطه با ایجاد نظم نوین دنیای، روسیه و ایران روینمودهای مشترکی دارند که مواضعشان را به هم نزدیک می نماید، به خصوص اکنون که هر دو کشور مورد تحریم های یک جانبه از سوی غرب قرار دارند.

نقش روسیه در دستیابی به توافق هسته ای و حفظ برجام غیرقابل انکار است

سفیر ایران در پاسخ به این سئوال که آیا به عقیده وی، روسیه پس از کناره گیری آمریکا از برجام در ماه مه 2018 ، کوشش کافی برای ادامه تداوم توافق هسته ای داشته؟، گفت: از لحاظ اقتصادی ، احتمالاً روسیه و چین می توانند اقدامات بیشتری برای پشتیبانی از ایران انجام دهند. اما از نظر سیاسی، آنها ، به ویژه روسیه، در حمایت از ما بسیار فعال عمل نموده اند. روسیه در توسعه و تصویب برنامه جامع اقدام مشترک نقش فعالی داشته و تا به امروز هم به کوشش خود برای حفظ این توافقنامه را ادامه داده است. مسکو خروج آمریکا از برجام را به شدت محکوم نموده و از مکانیسم اینستکس راه اندازی شده توسط کشورهای اروپایی برای محاسبات اقتصادی با ایران حمایت می کند ، هرچند این مکانیزم در عمل کارایی ندارد. کشورهای اتحادیه اروپا عموماً بسیار منفعل عمی می نمایند، در حالی که روسیه و چین جدی ترین شریک ایران در توافق هسته ای بوده و هستند. ما انتظار داریم که همکاری های فعلی تهران و مسکو در چارچوب اجرای برجام، به ویژه در رابطه با تغییر کاربری تاسیسات هسته ای فردو، ادامه یافته و حتی گسترش پیدا کند. البته در رابطه با اقدامات ایالات متحده و عدم مسئولیت پذیری اتحادیه اروپا، شورای امنیت ملی ایران تصمیم گرفت تا به تدریج تعهدات تهران در چارچوب برجام را در فواصل زمانی 60 روزه کاهش دهد. این احتمال وجود دارد که پس از چند دوره کاهش بیشتر ، دیگر تعهدی باقی نداشته باشد که ایران بخواهد به آن عمل کند.

با وجود امضاء اسناد حقوقی اساسی، اقتصاد نقطه ضعف روابط روسیه و ایران است

مهدی سنائی درباره مورد پیشرفت همکاری های اقتصادی بین روسیه و ایران و علت عدم تحقق بعضی طرح های مشترک در این عرصه گفت: مبنای مستند روابط اقتصادی گذاشته شده است: ما هر آنچه را می بایست امضاء میشد، امضاء نموده ایم. همه اسناد اساسی را برای همکاری های نزدیک داریم، به عنوان مثال ، درمورد همکاری های گمرکی ، حمایت از سرمایه گذاری ، صدور گواهینامه کالا و غیره... ولی عرصه اقتصادی واقعاً نقطه ضعف روابط دوجانبه است. این تا حدودی به این دلیل است که ایران و روسیه هر دو کشورهای صادرنماینده انرژی هستند و افزایش تجارت در این شرایط آسان نیست.

وی اضافه نمود: البته اوضاع به تدریج در حال بهبود است. افزایش 70 درصدی تجارت بین دو کشور در سال گذشته گواه این امر است. پیروزیت آمیزترین پروژه ها با مشارکت شرکت های دولتی در حال اجراست. در سال 2014 روسای جمهوری دو کشور توافق کردند که با استفاده از یک وام دولتی از طرف روسیه چندین طرح در زمینه همکاری های انرژی و حمل و نقل در ایران تأمین اقتصادی شوند. فازهای دوم و سوم نیروگاه هسته ای بوشهر در حال ساخت است. برق رسانی خط راه آهن گرمسار- اینچه-برون وجود دارد. ساخت چهار بلوک نیروگاه حرارتی بندرعباس در حال پیشرفت است. واگن ها از روسیه به ایران تحویل داده می شوند. کارهای مقدماتی برای استفاده هرچه بیشتر از ارزهای ملی دو کشور در تسویه حساب های متقابل اجرا شده. ایران توافق نامه ای درباره ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اورآسیا امضاء نموده است. اما این سطح روابط ، مسلماً ایده آل نیست. توان بالقوه ما بسیار بیشتر از این است. مشکل اصلی این است که مشاغل خصوصی مایل به تعامل با شرکت های دولتی نیستند. و اکنون، هنگامی که آمریکا ایران را به تحریم های جدید تهدید نموده ، شرکت های روسی، شرکت هایی که قبلاً به همکاری با شرکای ایرانی علاقه داشتند، آغاز به بازنگری در برنامه های خود نموده اند. البته ما سفرها، اجلاس ها و سمینارهای زیادی ترتیب داده ایم تا کارآفرینان دو کشور را به هم نزدیک کنیم

امکان همکاری روسیه و ایران در توسعه میدان های نفت و گاز دریای خزر

سفیر ایران در انتهاء یادآور شد، هرچند برنامه ریزی های اجرا شده عالی بود و روسیه و ایران تفاهم نامه ای برای رساندن همکاری های اقتصادی به 70 میلیارد دلار امضاء کردند، همه طرح ها بدرستی اجرا نشدند. ولی من امیدوارم که با پیوستن ایران به منطقه آزاد تجاری اتحادیه اقتصادی اورآسیا، شرایط بهتر شده و روابط اقتصادی دوجانبه به سمت پیشرفت حرکت کند.

لازم به یادآوری است، پیش از این سفارت جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه تأیید کرد که کاظم جلالی نماینده مجلس شورای اسلامی، سفیر جدید ایران در مسکو خواهد بود و به زودی جایگزین مهدی سنائی خواهد شد که از سال 2013 ریاست نمایندگی دیپلماتیک و حافظ منافع جمهوری اسلامی در روسیه بوده است.