مردم بیشتر گاز می سوزانند یا صنایع؟ - مجله سفرنامه دبی

از وبسایت ویکی پدیا دیدن نمایید.

دومینوی مسائل از یک تناقض آشکار شروع شد، از این که بعد از نزدیک به دو دهه و به دنبال آلودگی وحشتناک هوای تهران این بار سهم آلایندگی هوا از روی تاثیر بالای خودروها برداشته شد و سوخت مازوت به عنوان متهم اصلی آلودگی هوای کلانشهرها اعلام شد. این که نزدیک به 20 سال مقصر آلودگی هوای تهران به اشتباه شهروندان معرفی می شدند بماند، چرا که باز هم مقصر اصلی سوخت مازوت در نیروگاه ها به باور مدیران، مردم معرفی شدند!

هماهنگی در استدلال مسوولان در مقصر جلوه دادن مردم بی نظیر بود؛ وزارت نفت گفت مصرف گاز خانگی به شکل چشمگیری افزایش داشته و گازی برای مصرف نیروگاه های فراوری برق نمانده و همین را دلیل بر استفاده از مازوت به جای گاز در نیروگاه ها و دلیل اصلی آلودگی هوا گفت.از سوی دیگر وزارت نیرو گفت مصرف خانگی برق افزایش داشته و برای کمتر سوزاندن مازوت مجبور به خاموشی های گسترده است. ابتدا معابر و عظیمراه ها خاموش و پس از آن بسیاری از نقاط ایران در ساعت هایی از شبانه روز با قطعی گسترده برق روبه رو شدند. در بعضی از شهرها همچون قم هم این ساعات خاموشی از ساعت 24 تا 4 بامداد ادامه داشت.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست هم میخ آخر تابوت را کوبید. او دوگانه ای در پیشگاه مردم قرار داد تا تکلیف شهروندان به نوعی معلوم باشد؛ یا آلودگی هوا یا قطعی برق یکی را باید مردم انتخاب می کردند. اما سوال اینجاست که مگر مصرف برق و گاز خانگی نسبت به سال های گذشته چه تغییراتی داشته که حالا همه بار تقصیرات بر سر مردم مصرف نماینده افتاده است؟ مهم تر از این پرسش این که اگر حتی قائل به هدررفت انرژی در بخش خانگی هم باشیم در دیگر حوزه های با مصرف بالا این هدررفت چگونه است؟

آن هم در حالی که به واسطه فراگیری کرونا حالا مدت هاست مدارس و دانشگاه ها تعطیل هستند، ساعت کاری بانک ها و ادارات کاهش یافته و بسیاری از کارمندان دورکار شده اند، یعنی درست راهکارهایی که در هنگامه افزایش مصرف انرژی به کار برده می شد و حالا مدت هاست که دارد اجرایی می گردد.

حقیقتی که می گوییم، واقعیتی که نمی گوییم

سوال ابتدایی برای چالش پیش رو این است که مگر ما در بخش خانگی چقدر گاز مصرف می کنیم که تمام بار تقصیرات آلودگی هوا و خاموشی گسترده برق را پای این مصرف بی رویه می نویسیم؟ نزدیک ترین آمارهای رسمی موجود از میزان مصرف گاز خانگی مربوط به سال گذشته است و تماس با سخنگوی شرکت ملی گاز ایران برای به روز کردن این آمار به جایی نمی رسد. در مقام مقایسه اما تا دلتان بخواهد داده های آماری وجود دارد که حکایت از مصرف بالای انرژی در بخش خانگی ایران دارد.

در یک فقره از این آمارها در سال گذشته اعلام شده که سرانه مصرف گاز ایرانی ها سه برابر اتحادیه اروپاست. یا در نمونه دیگری نماینده ایران درمجمع کشورهای صادرنماینده گاز گفته است ایران با این که عظیم ترین دارنده ذخایر گاز دنیا است، اما بیشتر گاز فراوریی، در داخل کشور مصرف می گردد و بخش خانگی عظیم ترین مصرف نماینده گاز در ایران است. این دست مقایسه ها در کلام و گفته های مسؤولان بسیار دیده می گردد اما این افزایش مصرف خانگی سویه های دیگری هم دارد که اتفاقا در گفته های همان مسؤولان به سختی می توان یافت. به عنوان مثال در حالی حرف از افزایش چشمگیر مصرف گازخانگی است و مقصر کمبود گاز را مصرف خانگی می دانند که تنها طی هفت سال گذشته میزان مشترکان تازه گاز فقط در تهران 46درصد افزایش داشته است.

به این مفهوم که درست است مصرف گازخانگی در هفت سال گذشته بسیار افزایش داشته اما این افزایش تنها به دلیل استفاده اشتباه نبوده و تعداد مشترکان هم به میزان قابل توجهی طی این هفت سال افزایش داشته است.

سعید توکلی، سرپرست شرکت گاز استان تهران تابستان سال جاری گفت: اکنون سه میلیون و 188هزار و 947مشترک خانگی استان از خدمات گاز بهره مند هستند که این آمار در مقایسه با دو میلیون و 185هزار و 228مشترک در واپسین روزهای دولت قبل، افزایش حدود 46درصدی را نشان می دهد.

این نکته البته توجیه الگوی اشتباه مصرف گازخانگی نیست اما این که تمام بار تقصیرات را با مقایسه آمارهایی از مصرف چند برابری نسبت به اتحادیه اروپا و غیره روی دوش مصرف نمایندگان گازخانگی بیندازیم به همان اندازه اشتباه است.

بحران تناقضات و سردرگمی مردم

شاید برای پیدا کردن آمار مستند در یک گزارش جمع و جور ژورنالیستی احتیاج به زمان و جست وجوی بسیار داشته باشید اما برای یافتن آوار تناقضات در رابطه با همان سوژه زمان زیادی لازم نیست.

در رابطه با موضوع پیش رو هم آنقدر حجم تناقض ها بسیار است که از حوصله همین گزارش کوتاه خارج است. به عنوان نمونه در حالی مصرف بالای انرژی در بخش خانگی دلیل اصلی معضلات چندروزه آلودگی هوا و قطعی برق عنوان می گردد که مدت هاست دانشگاه ها و مدارس تعطیل هستند، ادارات و بانک ها ساعت های کاری شان را کم کردند و کارمندان دولتی دورکار شده اند.

دیگر نمونه از نبود سیاستگذاری یکپارچه و سردرگمی مردم در این میانه را می گردد از تناقض گفته های بیژن زنگنه، وزیر نفت متوجه شد. او چند روز پیش گفت: باز کردن پنجره های منازل توسط مردم با این تصور که کرونا خارج می گردد، یکی از علل افزایش مصرف گاز خانگی است.

این در حالی است که فقط چند ماه پیش از او ایرج حریرچی، معاون وزارت بهداشت به صراحت گفت: هر یک ساعت یک بار، حدود پنج دقیقه پنجره ها را بازکنید و بگذارید هوا جابه جا گردد. نمونه جالب دیگر در توییت پیروز حناچی، شهردار تهران ثبت شده است. او در توییت اخیر خود در صفحه شخصی اش نوشت: طبق نظر کارشناسان کاهش یک درجه ای دمای منازل، مصرف گاز خانگی را به میزان 10 درصد کاهش می دهد و به همین واسطه از شهروندان دعوت کرد با همراهی در این حرکت جمعی به کاهش آلودگی هوا و ارتقای سلامت عمومی یاری نمایند.

این در حالی است که خود شهرداری سال ها فرصت داشته با استاندارد کردن مصالح و تجهیزات ساختمانی و نظارت دقیق برساخت و سازها جلوی این نابسامانی را بگیرد. سؤال این است اصلا شهرداری چرا به کارفرماهایی که اصول اولیه ساختمان سازی طبق بهینه سازی مصرف انرژی را رعایت نمی نمایند، پروانه ساخت می دهد؟ چرا توصیه ها فقط برای مردم است. طبق ادعای شهردار تهران کاهش یک درجه ای دمای منازل به کاهش 10 درصدی میزان مصرف خانگی گاز می انجامد اما چرا این نکته رسانه ای نمی گردد که 9 درصد کل گاز ایران به خاطر ضعف مدیریت شبکه انتقال هدر می رود؟

یک توافق تلخ

به نظر می رسد از نگاه مدیران، صرفا مقصر جلوه دادن مردم ساده ترین راه است.

از آلودگی هوا و ترافیک بگیرید تا طغیان کرونا و قطعی برق. انگار این یک دستورالعمل مورد توافق است که دولتمردان و مسؤولان فارغ از اختلاف های معمولشان همگی به آن پایبندند.

سال هاست ایران در کمربند خشک دنیا قرارگرفته و با معضل کمبود آب روبه روست و راهکار دولتمردان اما توصیه به شهروندان برای مصرف درست آب است. تا اینجای کار ایرادی نیست، اما آن طور که اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست به جام جم می گوید بیش از 70 درصد هدر رفت آب در ایران مربوط به بخش کشاورزی است، 20درصد در بخش صنعتی و تنها 10درصد مربوط به مصرف خانگی است!

اگر بخشی از هزینه تبلیغات در اصلاح الگوی مصرف آب برای مردم را تنها به تغییر شیوه کشاورزی اختصاص می دادیم حتما با مشکل بی آبی روبه رو نمی شدیم. همین قصه در بسیاری دیگر از بحران های پیش رو هم قابل تعمیم است.

بدیهی است هنوز فرهنگ استفاده از انرژی در جامعه ایران نهادینه نشده و پرواضح است ما با کاهش مصرف سوخت و انرژی از سوی شهروندان مخالف نیستیم اما روشن است روندی که مدیران برای اصلاح در پیش گرفته اند از اساس اشتباه است.

یخچال ها بسته، بیت کوین ها آزاد

در چند روز اخیر بسیاری از شهرهای ایران با قطعی های گسترده برق روبه رو بودند. هر چند در ابتدا وزارت نیرو زیر بار گسترده بودن خاموشی ها نرفت و آن را اتفاقی معمول دانست اما در مرحله بعد با پذیرش آن گفت دلیل آن مصرف بالای برق خانگی بوده است!

در حرف های سخنگوی وزارت نیرو هم می شد متوجه شد که تنها عامل اسراف در مصرف برق خانگی نبوده و سوداگرانی که به استخراج بیت کوین می پرداختند هم دلیلی بر این افزایش مصرف بوده است. وزارت نیرو هم وعده داد به افرادی که مراکز غیرقانونی استخراج رمزارزها را معرفی نمایند تا مبلغ 20میلیون تومان جایزه می دهد اما استخراج رمزارزها چقدر مصرف برق دارد که دلیلی بر خاموشی های گسترده شده است؟ اعداد و استنادهای علمی گواه بر هولناکی این مصرف است. براساس مستندات علمی فراوری بیت کوین 63 تراوات بر ساعت در سال مصرف برق دارد.

برای فهم این مقدار باید گفت مصرف برق یک یخچال خانگی به عنوان یکی از پرمصرف ترین وسیله خانگی فقط یک تا دو کیلووات بر ساعت است. به این مفهوم که مصرف برق استخراج رمزارزها در یک سال برابر با مصرف برق 63میلیارد یخچال خانگی است! راهکار مسوولان چیست؟

معین جایزه برای معرفی مراکز استخراج رمزارزها آن هم در حالی که واردات دستگاه های ماینر توسط دولت ایران آزاد و البته قانونی اعلام شده است.

جالب است که فروش ماینرها آزاد است اما استخراج آن غیرقانونی؛ حالا مردم باید یخچال خانه هایشان را خاموش نمایند تا دیگران به اندازه 63میلیارد یخچال خانگی برق مصرف نمایند!

منبع: روزنامه خبرنگاران