مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی: پژوهش سرچشمه روزآمدی و ترسیم چشم انداز زیست فرهنگی است - مجله سفرنامه دبی

به گزارش روابط عمومی چهارمین جایزه پژوهش سال سینمایی، علیرضا تابش درباره اهمیت پژوهش در سینما گفت: مساله پژوهش در حوزه فیلم و به طور کلی، محصولات تصویری، اولین و آشناترین واژه هایی را که به ذهن می آورد، عبارت هایی نظیر مطالعات فیلم و مطالعات سینما است. نشریه های تخصصی فارسی زبان در اینباره در دانشکده های هنر و از سوی دانشجویان رشته های سینما و مرتبط با آن نگاشته می گردد. فضای تحقیقاتی این بخش همچنان فاصله زیادی با ماهیت جاری آن دارد؛ با آنچه در عمل در جهان می گذرد و با آنچه احتیاج روز این بخش حتی در ایران است. بنیاد سینمایی فارابی هم در عرصه انتشار کتاب، ماهنامه فیلمنگار و همچنین در فصلنامه سینمایی فارابی طی سه دهه تالیفات و ترجمه های سینمایی، مقالات تخصصی، میزگردها و پژوهش های سینمایی را منتشر و عرضه نموده است که اغلب به عنوان متون مرجع، مورد توجه دانشجویان و دوستداران ادبیات سینمایی بوده است.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه راه چارهی برای روزآمدی در عرصه پژوهش در سینما در اولویت است؟ پاسخ داد: اولین گام می تواند تصحیح عبارت فیلم و سینما به عبارت فیلم و محصولات تصویری باشد تا به این ترتیب، بتوان انواع فیلم و برنامه های تصویری را در قالب های مختلف آنها دید. شاید تا پیش از آغاز دهه 90 هنوز هم تحقیق درباره سینماروها جذاب به نظر می رسید، اما در روزهای حاضر آن هم با توجه به شیوع کرونا و تغییر سبک کلی زندگی، دیگر حتی آن نوع تحقیق هم کافی هم نیست. پس به چند عبارت کلیدی جدید احتیاج داریم؛ فیلم و محصولات تصویری، عادات مصرف رسانه ای و ..... به روز نبودن دانشجویان و دنبال کردن موضوعات کلیشه ای یکی از معضلات تحقیق در این حوزه است.

وی ادامه داد: باید بپذیریم که مطالعه در حوزه فیلم و محصولات تصویری یک مطالعه بین رشته ای است. حتی انجام تحقیق از دید رشته های مختلف به صورت منفرد نیز کافی نیست. اگر اجماعی میان دیدگاه رشته های مختلف در انجام تحقیق و نتایج حاصل از آن وجود نداشته باشد، همچون مثال مشهور فیل در اتاق تاریک در جهانی مدیریت استراتژیک چنان خواهد بود که هر فرد براساس گمان خود به تشریح آن می پردازد. جهانی بین رشته ای امروز، تیم بین رشته ای برای انجام یک تحقیق خوب می خواهد. هنوز نیز برای بعضی غریب است که در این گروه افرادی از رشته های روان شناسی و جامعه شناسی حضور داشته باشند.

تابش اظهار داشت: فیلم، سینما، کارگردانی، فناوری اطلاعات، مدیریت پروژه، مدیریت اقتصادی، مدیریت بازرگانی، اقتصاد، بازاریابی، روان شناسی، جامعه شناسی و... از جمله رشته های مختلفی هستند که در جهان، در فرایند یک فیلم از خلق یک ایده تا حتی پس از تماشای فیلم توسط مخاطب حضور دارند. فیلم و محصولات تصویری هم مانند هر محصول دیگری در هر صنعت دیگری احتیاج به تحقیق دارد وگرنه محصولی را روانه بازار می نماید که خواهانی ندارد.

تابش با بیان اینکه پژوهش سینما را روزآمد می نماید، گفت: شناسایی احتیاجهای روز تحقیقاتی حوزه فیلم و محصولات تصویری برای ارتقای این حوزه، یک ضرورت است. ظهور رسانه های جدید، همه گیری بیماری کرونا و شرایط قرنطینه، ظهور پلتفرم ها و غول هایی مانند نتفلیکس که دائماً در حال ارائه محصولات متفاوت و سردمدار تغییر در روندهای قدیمی و متداول جهانی فیلم مانند نمایش اولین بار یک فیلم در یک جشنواره تراز اول جهان یا سنت شکنی و نمایش آن در نتفلیکس، حداکثرسازی تطابق با احتیاجهای مخاطب و مجازی شدن جشنواره ها و بازارهای فیلم، روندهایی است که باید مدام پایش شوند و همیشه توسط متخصصان مورد پژوهش قرارگیرند، صنعت تصویر در این زمانه بدون انجام پژوهش های کاربردی و شناخت احتیاجهای پژوهشی روز، بی معناست.

وی بیان داشت: هر فیلم یک محصول منحصر به فرد است که از ایده تا آنالیز نظرات و بازخورهای مخاطب در فضای واقعی و مجازی پس از مصرف محصول، یک دید، یک تیم، یک تحقیق و ... یکپارچه می خواهد. فیلم هم مانند هر محصول دیگری باید قابل مصرف باشد تا اقتصاد و بازاریابی درباره آن معنا پیدا کند. تحول در دیدگاه در تمام بخش ها از مدیران، تصمیم گیران، کارشناسان و کلیه عوامل درگیر در ساخت یک فیلم، به روزرسانی دانش متناسب با احتیاجهای روز این عرصه، یک رویکرد ضروری است.

تابش درباره شرایط موجود پژوهش در سینمای ایران نیز گفت: در یک سیستم متکی بر کمپانی سینمایی، پژوهش یک اصل است و در سینمای ما، قدم های قابل تقدیری در ارزش گذاری به ابعاد مختلف پژوهش اجرا شده است، اما قطعاً وقتی دربرگیری خواهد داشت که تبدیل به دغدغه و رویکرد گردد. تاریخ سینمای ایران، فهرست بلندبالایی از سینماگران را به خود دیده است که با پژوهش بیگانه نبوده اند و مدیران ادوار مختلف هر گاه نسبت به این مهم، دغدغه نشان داده اند، توانسته اند گام های مهمی برای ترسیم چشم انداز زیست فرهنگی بردارند.

وی ادامه داد: با این حال، جدای از تأثیر سیاست های مدیران سینمایی در ادوار مختلف، اهمیت پژوهش در بخش غیردولتی سینما باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد. فعالان سینمایی بخصوص نسل جوان سینماگران درک بیشتری از اهمیت تحقیق و توسعه دارند، به گمانم باید برای نهادینه شدن پژوهش در همه ارکان صنعت تصویر، فرهنگ سازی گردد.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی گفت: در عرصه مدیریت فرهنگی، حرکت رو به جلو و داشتن چشم انداز توسعه بدون پژوهش ممکن نیست. به عنوان مثال، بنیاد سینمایی فارابی در سال های اخیر، طرح های نوینی را با این رویکرد ارائه داده و فرصت های تازه ای را مبتنی بر پژوهش آزموده است. توجه مبتنی بر پژوهش به عرصه اقتباس سینمایی، طرح دغدغه تازه شیوه های نوین تأمین منابع اقتصادی پدید آمد، ترسیم و هدف گذاریطراحی فراوری در آثار سینمایی و آزمودن آن، توجه به حرکت در جهت توسعه دیجیتال، طراحی مرکز نوآوری و شتاب دهی سینمای ایران را برای گسترش نگاه کسب وکاری از جمله این گام ها بوده است.

وی ادامه داد: باید به این نکته توجه داشت که در قرنی که یک ویروس، در یک لحظه می تواند کل جهان را از کار بیاندازد، شتاب و تسریع در هر طراحی، تبیین و اجرای هر گام پژوهشی می تواند بسیار معین کننده باشد و پژوهش، وقتی ثمربخش است که با درک شرایط روز، به سرچشمه ای برای روزآمدی، توسعه و ترسیم چشم انداز زیست فرهنگی در جهانی آینده بدل گردد. وقوع و شیوع کرونا به عنوان یک بیماری همه گیر در قرن حاضر، همه اجزای زنجیره صنعت سینما را تحت تأثیر قرارداد و در کشور ما نیز این تأثیرپذیری به شکل وسیعی دیده شد.

تابش درباره تجربه هایی که کرونا به سینمای ایران داد، گفت: ما برای اولین بار تجربه اکران آنلاین را داشتیم که در نوع خودش، تجربه متفاوتی در عرصه فرهنگ و هنر در ایران بود. همان اندازه که تعطیلی فعالیت های میدانی، تلخ بود اما جامعه هنری خودش را با شرایط خاص این روزگار تطبیق داد؛ بهره گیری مخاطبان سینمای ایران از پلتفرم ها به عنوان یک راه چاره جایگزین به تدریج رخ داد و آنچه شاید فراگیر شدنش در شرایط عادی به طول می انجامید، در این سال سخت و پرالتهاب، تا حد رابطه مخاطب و سینما را به دنبال داشت.

وی ادامه داد: شرایط به وجودآمده از یک سو میزان مطلوبیت پلتفرم های نمایش آنلاین را در میان مخاطبان ایرانی و از طرف دیگر، ضعف غیرقابل انکار زیرساخت های اینترنت را برای پاسخ گویی به این حجم از مخاطب نشان داد. چرا که زیرساخت اینترنت به طور همزمان هم می بایست به چند میلیون دانش آموز و معلم، افراد دورکار در خانه ها و هم مخاطبان محصولات تصویری و ... خدمات ارائه می داد. واقعیت این بود که با شیوع کرونا، سبک زندگی در تمام کشورهای جهان دچار دگرگونی ناگهانی شد.

تابش همچنین گفت: اگرچه پلتفرم های عرضه و نمایش آنلاین پیش از این هم فعالیت داشتند اما تغییر ناگهانی موجب جابه جایی حجم زیادی از مخاطبان بین بازارهای سینمایی و نمایش خانگی شد. در این جا، نقش فناوری بیشتر از گذشته خود را در حوزه فیلم و سینما نشان داد و لزوم تمرکز دقیق و انجام مطالعه ای مفصل درباره عادات مصرف رسانه ای ایرانیان را پررنگ تر از گذشته یادآور شد. از یک سو، مخاطبانی که فیلم دیدن را به خاطر سینما رفتن و تجربه در سینما فیلم تماشا کردن، دوست داشتند با چالش روبرو شدند. از سوی دیگر، افرادی که به علت مشغله کمتر برایشان پیش آمده بود که برای دیدن فیلم های روز به سینما بروند اما فیلم دیدن یکی از سرگرمی های مهم آن ها است، بیشتر از گذشته جذب پلتفرم های آنلاین شدند. گروه دیگری هم که به هر دلیلی سینمارو و یا بیننده برنامه های تلویزیونی نبودند، با آنالیز محتوای به نمایش درآمده در پلتفرم های آنلاین احتمال آشتی شان با محصولات تصویری افزایش پیدا کرد.

مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی بیان داشت: در این نقطه، اهمیت بازاریابی محتوا را برای حفظ این گروه جدید تازه وارد به این بازار نباید نادیده گرفت. جستجوی مخاطبان برای یافتن سرگرمی های جدید در روزهای قرنطینه موجب مطرح شدن عمومی تر پلتفرم های مختلف اعم از فیلیمو، نماوا، آپارات، تیوا، هاشور و .... شدکه شاید تا پیش از آن، این عمومیت از شناخت حتی نام برند آن ها در بین مخاطبان ایرانی وجود نداشت و خود منجر به گسترش بازار وافزایش تعداد مخاطبان در این بخش از بازار فیلم به ضرر بازار سالن های سینما شد.

لازم به ذکر است، اختتامیه چهارمین دوره جایزه پژوهش سال سینمایی فروردین 1400 برگزار می گردد.