اندازه استاندارد لوله بخاری - مجله سفرنامه دبی

خبرنگاران | سرویس تکنولوژی - اندازه استاندارد لوله بخاری یا همان دودکش باید کاملا مطابق با میزانی باشد که توسط کارشناسان امر معین شده است. حدبیشتر اندازه استاندارد لوله بخاری یا طول لوله رابط دودکش در یک لوله بخاری با قطر 2.5 سانتی متر باید رقمی معادل 45 سانتی متر باشد. در صورتی که با وجود قطر یاد شده، طول لوله رابط از رقم 45 سانتی متر بیشتر باشد، باید به وسیله افزایش ارتفاع کل دودکش یا قطر لوله رابط ظرفیت مورد نظر را تامین کرد تا اندازه استاندارد لوله بخاری رعایت شود.

برای ساخت کلاهک یا لوله رابط دودکش نباید از جنس حلبی یا ورق سیاه استفاده کرد. فارغ از اندازه استاندارد، جنس آن نیز باید کاملا استاندارد باشد. جنس استاندارد برای ساخت کلاهک و رابط دودکش ورق گالوانیزه است. حداقل ضخامت ورق گالوانیزه برای انجام این کار نیز 0.6 میلی متر معین شده است.

به طور حتم خروجی لوله دودکش در بعضی از ساختمان ها هم جوار با دریچه های هواکش ساختمان یا کولر آبی خواهد بود. از همین رو فاصله کلاهک دودکش با موارد مذکور باید حداقل سه متر باشد. در غیر این صورت ملاحظات اندازه استاندارد لوله بخاری حکم می نماید که لوله بخاری باید حداقل یک متر بالاتر از سطح کولر امتداد پیدا کند. برای افرادی که از بخاری دیواری استفاده می نمایند نیز ارتفاع دودکش از کف محل نصب آن باید حداقل 120سانتی متر باشد. در مجموع ارتفاع قسمت های عمودی دودکش یا بخش خروجی آن باید حداقل سه برابر طول قسمت های افقی آن تنظیم شود. همچنین ارتفاع بخش عمودی دودکش نیز نباید کمتر از یک متر باشد.

اندازه استاندارد لوله بخاری و دودکش کانالی

در بعضی از ساختمان های جدید دودکش را در کانال های پلاستیکی درداری به نام داکت نصب می نمایند. اگر دودکش بخاری در داکت نصب شود باید کانال دردار مذکور حتما از قسمت بالای خود با هوای آزاد در ارتباط باشد. از سوی دیگر نباید داکت به فضای داخل ساختمان راهی داشته باشد. از دیگر نکاتی که می توان در رابطه با استانداردهای داکت برای نصب دودکش بخاری برشمرد آن است که این کانال باید توسط دیواری به ضخامت حداقل ده سانتی متر از فضای داخلی ساختمان جدا شود. همچنین این دیوار باید در برابر خطر آتش سوزی نیز به خوبی مقاوم باشد.

نکته دیگری که در بحث های مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری باید به آن توجه داشت این است که فاصله مابین لوله های سیمانی دودکش هایی که داخل داکت قرار گرفته اند باید توسط مصالح ساختمانی باکیفیت پر شود. همچنین در محل سقف طبقات ساختمان نیز لوله های دودکش باید کاملا مهار گردند.

ممکن است در بعضی از ساختمان های نه چندان خوش ساخت بنا به دلایل مختلف لوله ها یا هواکش های فاضلاب همراه با دودکش بخاری یا سایر وسایل گازسوز در یک داکت مشترک قرار بگیرد. با این حال ملاحظاتی که در بحث اندازه استاندارد لوله بخاری وجود دارد حکم می نماید که باید به شدت از انجام این کار پرهیز کرد. اگر در ساختمانی کمبود فضا یا سایر دلایل مشابه امکان جداسازی کامل دودکش بخاری از لوله های فاضلاب و هواکش آنها را سلب نموده است، باید حداقل یک متر فاصله بین آنها با دودکش وجود داشته باشد. همچنین این لوله ها و هواکش ها باید به طور کامل از خصلت دودبند برخوردار گردند.

دودکش هایی که به شکل عمودی در داکت نصب شده اند باید توسط بست یا سایر تجهیزات مشابه به شکل مناسبی به دیواره داکت اتصال یابند و با عایق حرارتی مناسب پوشیده شوند. این امر به خصوص باید در رابطه با آن بخشی از دودکش که روی پشت بام قرار گرفته است رعایت شود و فضای دور آن نیز با آجر پر شود. علاوه بر آن وزن دودکش هم باید به طور کامل توسط پایه های مخصوص مهار شود.

اندازه استاندارد لوله بخاری در وسایل مختلف گازسوز

مسلما همه می دانیم که در منازل مختلف از وسایل گازسوز متنوعی نظیر بخاری، شومینه، آب گرم کن یا سایر موارد مشابه استفاده می شود. در رابطه با اندازه استاندارد لوله بخاری در هر کدام از این وسایل گرماساز نکات و ظرایفی وجود دارد که باید به طور کامل از آنها مطلع شد.

اندازه استاندارد برای شومینه

به عنوان مثال دودکش مناسب برای استفاده در شومینه ها باید حداقل دارای قطری برابر با 15 سانتی متر باشد. در غیر این صورت امکان بازگشت دود و سایر گازهای خطرناک از درون مجرای لوله بخاری به شومینه وجود خواهد داشت. همچنین باید به این نکته دقت کرد که دودکش شومینه نباید به صورت روکار اجرا شود. در مجموع قطر مناسب لوله های خروجی و دودکش شومینه ها باید با توجه به اندازه آنها و بر اساس محاسبات دقیق معین شود.

اندازه استاندارد برای شوفاژ

برای دودکش های مرتبط با منبع گرمایی شوفاژ نیز اندازه های مختلفی وجود دارد که میزان آن تناسب مستقیمی با ظرفیت منبع گرماساز خواهد داشت. این اندازه معمولا از قطر 20 سانتی متر شروع شده و به تدریج افزایش می یابد.

اندازه استاندارد لوله بخاری یا دودکش آب گرم کن های دیواری باید حداقل از قطری معادل 15 سانتی متر برخوردار باشد. این موضوع در خصوص پکیج های دیواری نیز صدق می نماید و قطر لوله بسته به اندازه پکیج به تدریج افزایش می یابد.

این روزها بیشتر خانه های آپارتمانی از متراژ اندکی بهره می برند و گاه حتی متراژ آنها به 50 متر یا پایین تر از آن نیز می رسد. سیستم گرمایشی مناسب برای خانه هایی که دارای چنین شرایطی هستند مواردی نظیر فن کویل، داکت اسپیلت یا سیستم گرمایش از کف خواهد بود. البته در کشور ما به طور معمول از وجود بخاری در چنین ساختمان هایی استفاده می شود. در هر صورت بهتر است در چنین مکان های کوچکی از وجود پکیج شوفاژ استفاده نشود. همچنین استفاده هم زمان از شومینه و بخاری در خانه های کوچک کار چندان عاقلانه ای به شمار نمی رود. در مجموع بهتر است شومینه را در خانه هایی با متراژ بالا نصب کرد.

ملاحظات مهم در خصوص اندازه لوله بخاری

استفاده از لوله های فلزی و سیمانی که از خصلت پیش ساخته برخوردار هستند برای استفاده به عنوان لوله بخاری توصیه نمی شود. چرا که این لوله ها از وجود لبه های صاف بهره می برند و به درد این کار نمی خورند. این موضوع در خصوص دودکش های آجری نیز به دلیل برخورداری آنها از منافذ فراوان صدق می نماید.

در آن دسته از آپارتمان هایی که کاملا نزدیک به هم ساخته می شوند و فاصله اندکی از یکدیگر دارند، قرار دریافت خروجی لوله بخاری یا دودکش در فضای بین دو ساختمان می تواند منجر به ورود گاز مونواکسید کربن به داخل هر یک از ساختمان ها شود. از آن جایی که در کشور ما بسیاری از خانه ها از عایق بندی مناسبی برخوردار نیستند و منافذ فراوانی برای ورود گازهای سمی در دیوارهایشان مشاهده می شود، توجه به این نکته اهمیت دوچندانی می یابد.

در ملاحظات مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری باید به این نکته توجه داشت که شیب لوله بخاری افقی در داخل ساختمان ها باید رو به بالا تنظیم شود. استفاده از زانو و وجود پیج و خم های فراوان در جهت دودکش نیز کار مردودی به شمار می رود و کارایی دودکش را کاهش می دهد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که اگر از زانوی 90 در دودکش استفاده شود باید حتما ارتفاع بخش عمودی آن را افزایش داد.

به طور کل قطر لوله دودکش در خروجی ساختمان باید برابر یا عظیم تر از قطر لوله ای باشد که به عنوان خروجی دستگاه گاز سوز مورد استفاده قرار گرفته است. دودکش وسایل گازسوز نباید در تماس مستقیم با شیشه های پنجره ساختمان باشد. چرا که حرارت آن موجب شکستن شیشه ها می شود و در نهایت دردسرساز خواهد بود. عبور دودکش از فضای داخل حمام و سقف کاذب ساختمان نیز به هیچ وجه کار مجازی به شمار نمی رود. به این دلیل که انجام این کار موجبات پوسیدگی دودکش را فراهم می آورد.

نکات تکمیلی

همواره محل اتصالات لوله بخاری و دودکش باید به طور کامل مورد آنالیز قرار گیرد تا از صحت آب بندی و ثبات آنها اطمینان حاصل شود. اگر برای تجهیز سیستم گرمایش یک ساختمان از موتورخانه استفاده شده است، دودکش های آن حتما باید به طور کامل دودبند شوند. در غیر این صورت ممکن است انتشار گازهای سمی نظیر مونواکسید کربن در فضای داخلی موتورخانه دردسرساز شود.

علاوه بر اندازه استاندارد لوله بخاری جنس آن نیز باید به گونه ای انتخاب شود که در برابر حرارت کاملا مقاوم باشد. همچنین در بدنه دودکش هم نباید هیچ گونه منفذی برای نشت دود یا گازهای سمی وجود داشته باشد. از همین رو استفاده از لوله های پلاستیکی و آکاردئونی آلومینیمی برای ساخت دودکش یا لوله بخاری کار چندان عاقلانه ای نخواهد بود.

اگر در ساختمانی از دودکش تو کار استفاده می شود باید سطح آن حداقل یک متر از کف پشت بام بالاتر در نظر گرفته شود و از دیوارهای کناری نیز به اندازه یک متر فاصله داشته باشد. دودکش های تو کار همچنین باید به کلاهک اچ شکل مجهز باشند.

اگر طبقه جدیدی به یک ساختمان اضافه شود، فرایند گسترش دادن اندازه دودکش های موجود در آن باید بدون هیچ گونه دست کاری اضافه ای به همان صورت عمودی ادامه یابد. در این صورت استانداردهای لازم به منظور افزایش اندازه دودکش برای استفاده در طبقات جدید رعایت می شود. البته باید توجه داشت که هنگام ساخت و ساز برای افزایش طول دودکش، دهانه یا مجراهای داخلی آن مسدود نشود.

قطعات دودکش باید به صورت کاملا هم محور روی یکدیگر قرار بگیرد و بدون آن که با فضای بیرونی ارتباطی داشته باشد باید به طور مستقیم تا پشت بام ادامه یابد. محل های اتصال این قطعات نیز باید به صورت کامل و دقیق دودبند شود.

اگرچه بهتر است به جای بهره دریافت از دودکش های سیمانی به سراغ نمونه های بهتر رفت، اما استفاده از این دودکش ها در کشور ما تقریبا امر رایجی به شمار می رود. از همین رو باید دور و بر دودکش های سیمانی یا نمونه هایی که از نوع آزبست هستند و در میان فضای خالی دیوارها جایگذاری می شوند، حداقل به اندازه ده سانتی متر با مصالح ساختمانی پوشش داده شود. این امر باید تا جایی ادامه یابد که لوله آزبست درون دیوار دفن شود.

باید توجه داشت که عبور دودکش از درز ساختمان ها و همچنین فضای داخلی پل ها و ستون های فولادی ساختمان جایز نیست. دهانه دودکش وسایل گازسوز باید کاملا باز و تمیز باشد و به گونه ای تعبیه شود که بعد از نصب دستگاه گازسوز در داخل ساختمان، دودکش آن از شیب منفی به سمت دهانه خروجی دود برخوردار نباشد. از دیگر نکات قابل توجه در زمینه نصب دودکش آن است که نمی توان لوله بخاری را در خانه یا ساختمان همسایه نصب کرد. همچنین افراد ساکن در طبقات همکف یا زیرزمین اجازه ندارند که دودکش وسایل گازسوز خود را در اماکن و معابر عمومی نصب نمایند.

نکات احتیاطی در بحث اندازه استاندارد لوله بخاری

هرگز نباید دودکش را زیر سقف یا در بالکن ساختمان ها به صورت افقی نصب کرد. هرچند که عده ای نصب شدن دودکش به شکل افقی را با کلاهک تعبیه شده روی آن توجیه می نمایند، اما نصب افقی دودکش در هر صورت روش نادرستی است و وجود یا عدم وجود کلاهک تاثیری در این موضوع نخواهد داشت.

به منظور دریافت اکسیژن مورد احتیاج جهت سوخت و ساز صحیح بخاری، بهتر است در بخش زیرین درهای ورودی ساختمان دریچه های تهویه کرکره مانند یا آیفونی نصب شود. علاوه بر آن فضای خالی زیر تمام درهایی که داخل ساختمان وجود دارد نیز باید به اندازه سه تا پنج سانتی متر از خود در فاصله داشته و کاملا باز باشد.

معمولا بعضی وسایل گازسوز نظیر آب گرم کن های دیواری در مکان هایی نصب می شوند که جریان هوا در آن گردش چندانی ندارد. از همین رو به منظور تامین اکسیژن مورد احتیاج برای سوخت و ساز صحیح وسایل گازسوزی که در محیط های تنگ و بسته تعبیه می شوند باید دریچه های هوای مناسبی را در پشت آنها نصب کرد. در مجموع باید به این نکته توجه داشت که وظیفه اصلی دودکش تامین اکسیژن لازم برای سوخت و ساز صحیح وسایل گازسوز نیست.

در پایان باید به این نکته اشاره نمود که بخش عمده ای از موارد گوشزد شده در این نوشته به دودکش دستگاه هایی که از محفظه احتراق باز استفاده می نمایند اختصاص داشت. در این میان ملاحظات مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری در دستگاه های مبتنی بر محفظه احتراق بسته اندکی با موارد یاد شده متفاوت است. اگر فرصتی دست داد شاید در قالب مطلب جداگانه ای به این موضوع بپردازیم.