بالسینی: متوسط نرخ تورم در ایران 10 برابر دنیا ، چرا بانک مرکزی در غلبه بر تورم مزمن ناتوان است؟ - مجله سفرنامه دبی

گروه اقتصادی خبرنگاران، راه حل های مختلفی برای حل تورم عنوان شده است این راه حل ها هر چند در اقتصاد های دیگر جواب داده و تورم تک رقمی و بسیار پایین است اما گویا در ایران جواب نمی دهد و افزایش تورم با زندگی مردم گره خورده و پیوندی ناگسستنی یافته است. بالا بودن نرخ تورم سلسله وار بسیاری از بخش ها و حوزه های اقتصادی و فراوریی و در نهایت ساده ترین احتیاج های زندگی مردم جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. سفره های خالی، بیکاری، نگرانی فراورینماینده و کارفرما و اعتراض های کارگران و بسیاری از چالش های اجتماعی و حتی امنیتی نتیجه تورمی است که عرصه را از جهات مختلف بر مردم تنگ نموده است. اصغر بالسینی؛ اقتصاددان و استاد دانشگاه در این مصاحبه دلیل حل نشدن مساله تورم در اقتصاد ایران را به زبانی ساده شرح داده است که در ادامه مشاهده می کنید.

آیا تورم مساله حل شده ای در دنیا است یا سایر کشور ها هم مانند ایران راه حلی برای حل تورم پیدا ننموده اند؟

نرخ بالای تورم یکی از معضلات مزمن و قدیمی در اقتصاد ایران به شمار می رود این موضوع متاسفانه در سال های اخیر به طرز نگران نماینده ای تشدید شده است به طوری که آمار های رسمی نشان می دهد متوسط نرخ تورم در 30 سال اخیر حدود 20 درصد بوده این در حالی است که مساله تورم در دنیا صرفاً محدود به بعضی کشور های معین است. آمار های دنیای نشان می دهد در خاتمه سال 2018 میلادی متوسط نرخ تورم در دنیا حدود 2.4 دهم درصد بوده است در حالی که تقریباً متوسط نرخ تورم در ایران 10 برابر متوسط نرخ تورم در دنیا است.

در حالی که نرخ تورم در کشور های دیگر بسیار پایین است و این موضوع در اقتصاد دنیای حل شده چرا چنین شرایطی در اقتصاد ایران به وجود آمده و چگونه بر این معضل می توان غلبه کرد؟

با اینکه در امسال بانک مرکزی محدوده 22 تا 24 درصد نرخ تورم را برای اقتصاد ایران در نظر گرفته است، اما باید به این موضوع توجه کرد که کنترل نرخ تورم اگرچه وظیفه کلیدی و اصلی بانک مرکزی است، اما همه ابزار های آن در اختیار بانک مرکزی نیست، باید به این مسئله توجه کافی داشت که متاسفانه این نگاه که تورم صرفاً یک پدیده پولی در اقتصاد ایران است منجر به این مسئله شده که صرفاً از ابزار های پولی مانند نرخ بهره، نرخ رشد نقدینگی و سیاست های پولی برای کنترل تورم استفاده شود و بیشترین توجه به سیاستگذاری ها در حوزه پولی به وجود بیاید، اما غفلت از این موضوع که بخش قابل توجهی از بالا بودن نرخ تورم در اقتصاد ایران ناشی از متغیر های غیر پولی است ما را به این مسئله رهنمون می سازد که برای موفقیت در کنترل تورم مسائل دیگری نیز باید مورد توجه قرار گیرد؛ مثلاً در اقتصاد ایران قدرت بالای قیمت گذاری عوامل فراوری یک نکته فوق العاده مهم و کلیدی است. به دلیل ساختار های انحصاری و شبه انحصاری موجود در اقتصاد عوامل فراوری قدرت بالایی برای قیمت گذاری دارند که این مسئله خود به خود منجر به افزایش تورم می شود نگاهی به بازار خودرو، بازار، مسکن و بعضی بازار های موازی گواهی بر این ادعاست.

بیشتر بخوانید:

بالسینی: ساماندهی بودجه، نظارت بر عملکرد دولت و مبارزه با فساد اولویت های اقتصادی مجلس یازدهم

بالسینی: رویه فعلی مجوزدهی، دست اندازِ جهش فراوری است

بالسینی: اجازه ندهیم کرونا بازار صادراتی را از ایران بگیرد

ساختار بودجه ریزی کشور در افزایش نرخ تورم تا چه میزان موثر است؟

مسئله مهم دیگر در بالا بودن نرخ تورم اقتصاد ایران نسبت به استاندارد های دنیای ساختار معیوب و بی قاعده بودجه ریزی سالانه است. متاسفانه همه ساله دولت و مجلس با علم به زیان های گسترده کسری بودجه اقدام به تایید و تصویب بودجه با کسری های قابل توجه می نمایند که این کسری های بودجه در نهایت، چون به وسیله کانال های پولی تامین اقتصادی می شود منجر به افزایش قابل توجه تورم در اقتصاد ایران می شود، یعنی کانال بودجه یکی از کانال های کلیدی در افزایش نرخ تورم در اقتصاد ایران است.

موضوع مهم دیگری که تورم را افزایش می دهد نقدینگی هایی است که به سمت بازار های غیر مولد حرکت می نماید آیا بستر های اقتصادی لازم برای بازدهی سرمایه در بخش های فراوریی مهیا نیست؟

مسئله مهم و قابل ملاحظه دیگر بالابودن بازدهی سرمایه گذاری در بخش های نامولد نسبت به بخش های مولد است اقتصادی که به دنبال افزایش قابل توجه عرضه و به تبع آن کنترل تورم به وسیله افزایش عرضه می باشد باید شرایطی را دارا باشد که در آن بازدهی عوامل حقیقی و مولد بیش از سرمایه گذاری های نامولد باشد. نگاهی به بازدهی سرمایه گذاری های نامولد در اقتصاد ایران نشان می دهد که در دو سال اخیر بازدهی در بخش های نامولد حدود ده برابر بخش های مولد بوده است. در چنین فضایی طبیعی است که منابع قابل توجه اقتصادی برای کسب سود های کوتاه مدت و پربازده به سمت بازار های نامولد سوق پیدا بکند. مسئله دیگر اینکه ابزار های کنترلی در اقتصاد ایران برای کنترل بازار های نامولد ابزار های بسیار محدودی است و مقاومت های جدی در این زمینه صورت می گیرد بدین ترتیب معین می شود که سیاست گذاری برای کنترل تورم در اقتصاد ایران با تکیه صرف به ابزار های پولی نمی تواند راهگشا باشد. برای آنکه بتوان در یک افق معین به کنترل تورم و منطقی کردن تورم رسید چاره ای جز استفاده از همزمان از ابزار های پولی و غیر پولی نیست که البته در این زمینه ضعف جدی در برنامه ریزی و اجرا وجود دارد.

یعنی به هیچ وجه ابزار های پولی که در اختیار بانک مرکزی واقع شده است به تنهایی نمی تواند موضوع تورم را حل و کاهش آن را رقم بزند؟

اینکه ما گمان کنیم می توانیم با تکیه صرف به ابزار های پولی به کنترل تورم دست یابیم گمان باطلی است و تجربه سیاست گذاری در در سه دهه اخیر بطلان این گمان را به اثبات رسانده است. برای رهایی از شر تورم مزمن در اقتصاد ایران چاره ای جز بعضی اصلاحات ساختاری کلیدی و استفاده همزمان از ابزار های پولی و غیر پولی نیست.

منبع: خبرگزاری دانشجو