هرآنچه که باید راجع به گوژپشتی بدانیم - مجله سفرنامه دبی

گوژپشتی

گوژپشتی قوس بیش از حد کمر به سمت جلو است که می تواند در هر سن و سالی بروز پیدا کند. با این حال اندازه شیوع گوژپشتی در زنان مسن بسیار بیشتر از افراد دیگر است. گوژپشتی یا کیفوز مربوط به سن اغلب اوقات به دلیل ضعف در استخوان های ستون فقرات به وجود می آید.

این ضعف باعث فشرده شدن استخوان ها یا ترک خوردن استخوان های ناحیه کمر و افزایش قوس این قسمت خواهد شد. گوژپشتی خفیف مسائل کمی را در پی خواهد داشت اما از طرف دیگر گوژپشتی شدید باعث درد و تغییر فرم کامل بدن فرد مبتلا خواهد شد. انتخاب برترین شیوه درمان گوژپشتی بستگی به سن، دلیل و تأثیر انحنای به وجود آمده بستگی خواهد داشت.1

انوع قوز پشتی (گوژ پشتی)

قوز پشتی انواع مختلف دارد. شایع ترین گونه هایی که بچه ها و نوجوانان را درگیر می نماید، عبارت است از:

گوژپشتی شرایطی

گوژپشتی شوئرمن

قوز مادرزادی

گوژپشتی شرایطی

شایع ترین نوع گوژپشتی، کیفوز شرایطی، معمولاً در دوران نوجوانی و با حالت اندامی نامناسب یا قوز کردن تعیین می گردد و ارتباطی با ناهنجاری های شدید ساختاری ستون فقرات ندارد. انحنا ناشی از گوژپشتی شرایطی معمولاً گرد و هموار است و غالباً برای درمان قوز کمر هنگامی که از بیمار خواسته می گردد تا صاف بنشیند یا بایستد و قوز نکند، رفع می گردد.

قوز پشتی (گوژپشتی) شرایطی در میان دختران شیوع بالاتری دارد. این عارضه به ندرت دردناک است و چون پیشرفت نمی نماید، معمولاً مسئله ای را در بزرگسالی به وجود نمی آورد.

گوژپشتی شوئرمن

قوز پشتی (گوژپشتی) شوئرمن غالباً در دوران نوجوانی تعیین می گردد و در مقایسه با گونه شرایطی با بدشکلی شدیدتری، به ویژه در بیماران لاغر، همراه است. گوژپشتی شوئرمن از ناهنجاری ساختاری ستون فقرات نشأت می گیرد.

این شکل غیرطبیعی باعث می گردد مهره ها در جلوی ستون فقرات به یکدیگر نزدیک و در عقب از هم جدا گردد. به این ترتیب فضای معمول دیسک کم می گردد و تحدب غیرطبیعی در بالای پشت بدن ایجاد می گردد.

گوژپشتی مادرزادی

قوز پشتی (گوژپشتی) مادرزادی زمانی رخ می دهد که ستون فقرات جنین در رحم مادر به طور طبیعی رشد نکند و استخوان ها چنان که باید شکل نگیرد یا چند مهره به یکدیگر جوش بخورد و بچسبد. گوژپشتی مادرزادی معمولاً به موازات رشد کودک تشدید می گردد.2

دلیل گوژپشتی

استخوان های ستون مهره های هر فرد تشکیل دهنده ستون فقرات بوده و این مهره ها همانند استوانه هایی هستند که به صورت ستونی بر روی یکدیگر قرار گرفته اند. گوژپشتی زمانی اتفاق می افتد که مهره ها در قسمت بالایی کمر قوس بیشتری به خود گرفته و تغییر انحنا می دهند.

ظاهر غیر طبیعی مهره ها می تواند در اثر یکی از موارد زیر به وجود بیاید:

شکستگی

مهره های شکسته یا خرد شده (شکستگی های ناشی از فشار) می تواند منجر به انحنای بیش از حد ستون فقرات گردد. البته دقت داشته باشید که شکستگی های ناشی از فشار خفیف اغلب نمی تواند باعث بروز علائم و نشانه های قابل توجهی در فرد گردد.

پوکی استخوان

این اختلال که باعث نازک شدن استخوان ها می گردد، می تواند باعث انحنای بیش از حد ستون فقرات گردد. علی الخصوص اگر مهره های ضعیف شده منجر به شکستگی های ضعیف شدن مهره های کمر به خاطر از شکستگی های ناشی از فشار رخ داده باشد، احتمال بروز گوژپشتی افزایش خواهد یافت. بیماری پوکی استخوان بیشتر در زنان مسن و افرادی که مدت طولانی از مصرف کورتون استفاده نموده اند شایع است.

دژنراسیون دیسک

دیسک های دایره ای و نرم قرار گرفته در بین مهره های کمر همانند محافظی برای جلوگیری از سایش و آسیب دیدگی مهره ها عمل می نمایند. اما با افزایش سن، این دیسک ها به مرور زمان خشک و کوچک شده و همین باعث شدت گرفتن عارضه گوژپشتی در سنین بالا خواهد شد.

بیماری شویرمان

این بیماری که به آن گوژپشتی شویرمان نیز گفته می گردد معمولاً در حین در طول رشد سنین بلوغ آغاز شده و با افزایش سن شدت می یابد. احتمال شیوع بیماری شویرمان در پسران بیشتر از دختران است.

نقائص هنگام تولد

استخوان های ستون فقراتی که پیش از تولد به درستی رشد ننموده باشند از جمله عواملی هستند که می توانند باعث بروز گوژپشتی در کودک شوند.

سندرم

گوژپشتی در بچه ها می تواند با سندرم های خاصی مانند سندرم اِلرز-دانلوس و سندرم مارفان همراه باشد.

سرطان و درمان سرطان

سرطان ستون فقرات می تواند باعث ضعیف شدن مهره های کمر شده و احتمال شکستگی های ناشی از فشار در این قسمت های بدن را بیشتر کند. علاوه بر سرطان انواع درمان های سرطان مثل شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز می تواند باعث ضعیف تر شدن مهره های ستون فقرات گردد.1

علائم و نشانه ها

نشانه ها و علائم گوژپشتی متغیر است و به علل و شدت بروز آن بستگی دارد. علائم زیر متداول است:

گرد شدن شانه ها

قوز قابل مشاهده روی پشت بدن

درد ملایم پشت بدن

خستگی

سفتی و خشکی ستون فقرات

گرفتگی عضله های همسترینگ (عضله های پشت ران).2

درمان گوژپشتی

هدف از درمان جلوگیری از تشدید خمیدگی و پیشگیری از تغییر شکل ستون مهره هاست. پزشک برای درمان کیفوز چندین عامل را در نظر می گیرد که شامل:

سن کودک و شرایط کلی سلامتی

سال های به جای مانده از سن رشد

نوع کیفوز ستون فقرات

شدت خمیدگی

درمان غیر جراحی قوز پشت

درمان غیر جراحی برای بیماران مبتلا به کیفوز شرایطی پیشنهاد می گردد. بعلاوه اگر اندازه خمیدگی در بیماران کیفوز شرمن کم تر از 75 درجه باشد، می توان از درمان های غیر جراحی استفاده کرد.

آنالیز دقیق شرایط و زیر نظر داشتن بیمار

پزشک شرایط بیمار را به صورت مرتب آنالیز می نماید تا مطمئن گردد که خمیدگی بدتر نخواهد شد. کودک باید مرتب به وسیله پزشک متخصص اطفال معاینه شده و تا زمانی که به سن بلوغ برسد باید به صورت مرتب تصویر برداری اشعه ایکس از شرایط او گرفته گردد. تا زمانی که شرایط قوز پشت بدتر نشده و دردناک نباشد، احتیاج به درمان خاصی وجود ندارد.

فیزیوتراپی

انجام یک سری تمرین های ورزشی به فرد یاری می نماید تا کمر درد کم تر شده و با قوی شدن ماهیچه های شکم و کمر ساختار قامتی بهبود پیدا کند. از طرفی دیگر انجام ورزش هایی خاص به کشیدگی ماهیچه همسترینگ (hamstrings) در قسمت پشتی ران و تقویت نقاطی از بدن که ممکن است تحت تاثیر اختلالات ستون فقرات قرار بگیرند، یاری بسیار زیادی می نماید.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی

داروهایی همانند ایبوپروفن (ibuprofen)، آسپرین (aspirin) و ناپروکسن (naproxen) به بهبود درد کمر یاری می نمایند.

استفاده از بریس

بریس معمولاً برای بیماران مبتلا به کیفوز شرمن که هنوز در سن رشد هستند، استفاده می گردد. اینکه فرد باید از چه نوع بریسی استفاده کند و چه اندازه ساعتی باید آن را بپوشد به شدت خمیدگی مهره ها بستگی دارد. معمولاً تا زمانی که رشد استخوانی کودک کامل گردد باید از آن استفاده کرد.

چپ - بیماری با خمیدگی 65 درجه در مهره های سینه ای

راست - با وجود اینکه در عکس رادیولوژی اشعه ایکس تعیین نیست، بیمار اکنون یک بریس کمر پوشیده که به کاهش اندازه خمیدگی یاری نموده است.

درمان جراحی قوز پشت

جراحی برای بیماران مبتلا به کیفوز ساختاری توصیه می گردد. جراحی بعلاوه در این موارد هم ممکن است که توصیه گردد:

بیماران مبتلا به کیفوز شرمن با خمیدگی و انحراف بیش تر از 75 درجه

بیماران مبتلا به درد شدید کمر که با روش هایی غیر جراحی درمان نشده است

جوش دادن مهره ها یا اسپینال فیوژن (Spinal fusion) برای درمان کیفوز بسیار رایج است.3

عوارض ابتلا به گوژپشتی

علاوه بر بروز علائمی مثل کمر درد، گوژپشتی می تواند باعث بروز موارد زیر گردد:

مسائل تنفسی

گوژپشتی شدید ممکن است با وارد کردن فشار به شش ها باعث بروز مسائل تنفسی در فرد مبتلا گردد.

محدودیت فیزیکی

در نتیجه ابتلا به گوژپشتی معمولاً ماهیچه و عضلات قسمت کمر فرد ضعیف شده و در انجام فعالیت های روزمره مثل راه رفتن و حتی بلند شدن از روی جایگاه دچار مشکل خواهد شد. این انحنای بیش از حد ستون فقرات ممکن است نگاه کردن به سمت بالا، رانندگی را با مشکل روبرو کند.

مسائل هاضمه

گوژپشتی شدید می تواند با وارد کردن به جهت غذایی و سیستم گوارشی بدن باعث بروز مسائلی مثل رفلاکس و مشکل در بلع غذا گردد.

نارضایتی از ظاهر

افراد مبتلا به گوژپشتی به ویژه نوجوانان ممکن است به خاطر قوس بیش از حد کمر یا لزوم استفاده از بریس برای تغییر فرم بدنی رضایت نداشته باشند. البته این موضوع در افراد مسن نیز می تواند باعث انزوا و گوشه گیری فرد مبتلا گردد.1

پینوشتها

1.www.pezeshket.com

2.www.scoliose.ir

3.www.drdr.ir

منبع: راسخون