اختلال دو قطبی چیست؛ علل بروز، علائم و روش های درمان

به گزارش مجله سفرنامه دبی، اختلال دو قطبی، که قبلا با عنوان اختلال افسردگی-شیدایی شناخته می شد، نوعی اختلال روانی است که با تغییرات شدید خلقی شناخته می گردد و شامل نوسان مداوم بین حالت افسردگی (خلق و خوی پایین) و حالت شیدایی و سرخوشی (خلق وخوی بالا) است که هر کدام از دوره های خلقی می تواند برای چندین روز تا چندین هفته ادامه داشته باشد.

اختلال دو قطبی چیست؛ علل بروز، علائم و روش های درمان

افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوسان خلق بین حالت افسردگی و سرخوشی را در بازه های زمانی متناوب تجربه می نمایند.

فرد مبتلا به این اختلال در زمان بروز حالت افسردگی، غمگین یا ناامید شده و علاقه و لذت خود را نسبت به بیشتر فعالیت های روزمره از دست می دهد. زمانی هم که خلق وخوی فرد به سمت شیدایی سوق پیدا می نماید، او احساس می نماید که سرشار از انرژی است؛ همچنین احساس خوشبختی و شادی فراوان به همراه تحریک پذیری زیاد به او دست می دهد. افراد در این حالت غالبا بدون توجه به عواقب کارهایی که انجام می دهند تصمیمات تکانشی و ناگهانی می گیرند. در مرحله شیدایی معمولا احتیاج به خواب کاهش می یابد. این تغییرات خلقی می تواند بر روی خواب، سطح انرژی، فعالیت های روزمره، قدرت قضاوت، رفتار و توانایی تفکر فرد تأثیر بگذارد.

فاصله بین این تغییرات خلقی ممکن است از چندین روز تا چندین ماه متغیر باشد. بیشتر افراد هم در فاصله بین عوض شدن حالت خلقی خود برخی علائم عاطفی را تجربه می نمایند، هر چند برخی ممکن است هیچ گونه علائمی را احساس ننمایند. اگرچه اختلال دو قطبی یک بیماری مادام العمر و بدون درمان قطعی است، اما با دنبال کردن یک برنامه درمانی می توانید تغییرات خلقی و سایر علائم خود را به سادگی و تا حدود زیادی کنترل کنید. خبر خوب اینجاست که در بیشتر مواقع، اختلال دو قطبی با دارودرمانی و مشاوره روان شناسی (روان درمانی) درمان می گردد.

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییراتی را در خلق وخو، سطح انرژی و فعالیت های خود تجربه می نماید که می تواند زندگی روزمره را برای او سخت کند. اختلال دو قطبی می تواند در زندگی فرد اختلالات شدیدی ایجاد کند، اما میزان تأثیر آن بر افراد مختلف، متفاوت است. با درمان و حمایت مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می توانند زندگی کامل و پرباری را تجربه نمایند. به طور میانگین این بیماری در حدود سن 25 سالگی در مبتلایان تشخیص داده می گردد، اما علائم آن می تواند در طی سنین نوجوانی یا سال های بعد از آن ظاهر گردد. نسبت ابتلای مردان و زنان به این اختلال به صورت مساوی است.

در ادامه این مقاله از خبرنگاران مگ به آنالیز علائم، نشانه ها و روش های درمان این اختلال می پردازیم.

  • راهنمای تشخیص و درمان اختلال شخصیت وابسته (DPD)

اختلال دو قطبی چیست؟

انستیتوی ملی بهداشت روان ایالات متحده، معینه اصلی اختلال دوقطبی را دوره های متناوب خلق وخوی بالا و پایین اعلام نموده است. از عوارض این اختلال می توان به تغییر در سطح انرژی، الگوی خواب و توانایی تمرکز اشاره نمود که می توانند به طرز چشمگیری بر رفتار، شرایط شغلی، روابط و جنبه های دیگر زندگی فرد تأثیر بگذارد.

بیشتر افراد گاهی اوقات تغییرات خلقی را تجربه می نمایند، اما شرایط مرتبط با اختلال دوقطبی شدت بیشتری نسبت به تغییرات خلقی معمولی دارند و علائم دیگری هم ممکن است همراه این تغییرات خلق بروز نمایند. برخی از افراد به همراه این تغییرات خلق حالت روان پریشی را نیز تجربه می نمایند که می تواند شامل هذیان گویی، توهم و پارانویا باشد.

بین این دوره های نوسان و تغییرات روحیه، خلق وخوی فرد ممکن است برای چندین ماه یا حتی چندین سال پایدار باشد، خصوصا اگر فرد یک برنامه درمانی را برای کنترل اختلال خود دنبال کند.

درمان درست و پیگیری آن بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی را قادر می سازد تا همانند یک فرد سالم کار نمایند، تحصیل نمایند و زندگی کامل و مثمر ثمری داشته باشند. با این حال، وقتی که درمان به فرد یاری کرد تا احساس بهتری پیدا کند و به ثبات برسد، این احتمال وجود دارد که بیمار مصرف داروی خود را متوقف کند و آن را ادامه ندهد. در این شرایط، علائم می توانند دوباره و به سرعت برگردند.

برخی از جنبه های اختلال دو قطبی می توانند احساس خوبی در فرد ایجاد نمایند. در حالتی که خلق و خو بالاست (حالت شیدایی)، فرد معمولا احساساتی تر، خوش مشرب و خلاق تر است.

با این حال، احتمال اینکه حالت شیدایی و روحیه بالا پایدار بماند خیلی کم است. حتی اگر این اتفاق هم بیفتد، حفظ تمرکز یا پیگیری برنامه ها و وظایف در این حالت کاری سخت است. به عنوان مثال حالت شیدایی مداوم می تواند مانع این گردد که فرد بتواند یک پروژه را به طور کامل انجام دهد و آن را به انتها برساند.

  • انواع اختلالات روانی و علائم آن ها

علائم

طبق اعلام انجمن بین المللی اختلال دو قطبی، علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برای برخی از افراد، یک حالت روحی می تواند چندین ماه یا حتی چندین سال به طول بیانجامد. برای افراد دیگر ممکن است نوسان بین حالت سرخوشی و افسردگی به سرعت و پشت سر هم رخ بدهد.

در اختلال دوقطبی با تناوب سریع، فرد در طی یک سال ممکن است حداقل چهار دوره نوسان خلق را تجربه کند.

حالت شیدایی یا هایپومانیا

هایپومانیا و شیدایی حالات خلقی بالا هستند. اما حالت شیدایی شدیدتر از هایپومانیا است.

علائم این حالت ها می تواند به شرح زیر باشد؛

  • اختلال در توان قضاوت فرد
  • کم خوابیدن بدون احساس خستگی
  • احساس حواس پرتی یا کسالت
  • دیر رسیدن به محل کار یا تحصیل
  • تجربه احساسات عجیب و غریب
  • عملکرد پایین در محل کار یا تحصیل
  • احساس توانایی انجام دادن هر کاری
  • اجتماعی و آینده نگر بودن، گاهی اوقات با شدت بالا
  • انجام دادن رفتارهای پرخطر
  • افزایش میل جنسی و شور زندگی
  • احساس نشاط یا سرخوشی
  • سطح بالای اعتماد به نفس، عزت نفس و احساس اهمیت بیش از حد
  • زیاد و سریع صحبت کردن
  • پریدن از یک موضوع به موضوع دیگر در حین مکالمه
  • تجربه افکار ناگهانی که به سرعت به ذهن فرد خطور می نمایند و به همان سرعت از یاد می فرایند و ایده های عجیب و غریبی که ممکن است شخص بر اساس آن ها دست به عمل بزند.
  • تشخیص ندادن این مسأله که برخی مسائل اشتباه هستند یا انکار اشتباه بودن آن ها.

برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است گاهی اوقات به شدت ولخرجی نمایند، به صورت تفریحی مواد مخدر یا الکل مصرف نمایند و دست به فعالیت های خطرناک یا نامناسبی بزنند.

  • همه چیز درباره اختلال بیش فعالی (ADHD) در بزرگسالان

علائم افسردگی

در طی دوره افسردگی مرتبط با اختلال دو قطبی، فرد ممکن است احساسات زیر را تجربه کند؛

  • احساس اندوه، ناامیدی و استیصال
  • غم و اندوه شدید
  • بی خوابی و مسائل خواب
  • اضطراب درباره مسائل جزئی
  • درد یا مسائل جسمانی که به درمان پاسخ نمی دهند.
  • احساس گناه که ممکن است نابه جا باشد.
  • افزایش یا کاهش اشتها
  • کاهش وزن یا افزایش وزن
  • خستگی مفرط و احساس بی حالی
  • ناتوانی در لذت بردن از فعالیت ها یا علایقی که معمولا موجب لذت می شوند.
  • مشکل در تمرکز و به خاطر سپردن
  • تحریک پذیری
  • حساسیت به صدا، بو و سایر چیزهایی که دیگران ممکن است متوجه نشوند.
  • ناتوانایی در رفتن به موقع به محل کار یا تحصیل یا کم کاری در این دو مورد

در حالت شدید، ممکن است فرد به انتها دادن به زندگی خود فکر کند و یا حتی بر اساس این افکار دست به عمل بزند.

روان پریشی

اگر یکی از این دو حالت افسردگی یا سرخوشی بسیار شدید باشد، ممکن است فرد دچار روان پریشی گردد. در این حالت ممکن است فرد در تمایز بین خیال و واقعیت مشکل داشته باشد.

طبق اعلام بنیاد بین المللی اختلال دو قطبی، علائم روان پریشی در حالت سرخوشی شامل توهم است، که شامل شنیدن یا دیدن چیزهایی است که در آنجا حضور ندارند و همچنین هذیان، باورهایی نادرست و غیر واقعی که به شدت واقعی به نظر می رسند. فردی که دچار توهم می گردد ممکن است بر این باور باشد که فردی مشهور است یا دارای ارتباطات سطح بالای اجتماعی است و یا اینکه قدرتی خاص دارد.

در طول دوره افسردگی یا خلق پایین، فرد ممکن است به این باور برسد که مرتکب جرمی شده یا زندگی اش را به کلی خراب نموده و فقیر و بی پول است.

با درمان مناسب می توان تمام این علائم را کنترل کرد.

انواع اختلالات دو قطبی

هر فرد ممکن است به یکی از سه نوع اختلال دو قطبی مبتلا گردد. طبق اعلام انجمن سلامت روان آمریکا، علائم این اختلال ها در یک طیف و در مجاورت باهم طبقه بندی می شوند و تمایز بین انواع آن همواره واضح و معین نیست.

اختلال دو قطبی نوع یک

برای تشخیص اختلال دو قطبی نوع یک

  • فرد باید حداقل یک دوره شیدایی را تجربه نموده باشد.
  • ممکن است فرد یک دوره افسردگی اساسی را قبلا تجربه نموده باشد.
  • پزشک باید امکان وجود سایر اختلالات مانند اسکیزوفرنی و اختلالات هذیانی را رد کند.

اختلال دو قطبی نوع دو

در اختلال دو قطبی نوع دو دوره هایی از حالت شیدایی و سرخوشی رخ می دهد اما حالت غالب افسردگی است.

برای تشخیص اختلال دو قطبی نوع دو، فرد باید حالات زیر را داشته باشد؛

  • سابقه یک یا چند دوره افسردگی
  • تجربه حداقل یک دوره حالت شیدایی و سرخوشی
  • هیچ تشخیص دیگری برای شرح تغییرات خلقی وجود نداشته باشد.

ممکن است فرد در حالت شیدایی و سرخوشی احساس و عملکرد خوبی داشته باشد اما خلق وخوی او پایدار نمی ماند و احتمال بروز افسردگی هم وجود دارد.

مردم گاهی اوقات اختلال دو قطبی نوع دو را نسخه خفیف تر این اختلال می دانند. با این حال، برای افراد مختلف این مسأله متفاوت است. همان طور که انجمن سلامت روان آمریکا اعلام نموده است، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع دو ممکن است دوره های افسردگی بیشتر و مکرری را نسبت به افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع یک تجربه نمایند.

سیکلوتیمیا

به گفته سرویس بهداشت ملی انگلستان، سیکلوتیمیا ویژگی هایی مشابه به اختلال دو قطبی دارد اما راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، آن را به شیوه ای جداگانه طبقه بندی می نماید. این اختلال شامل حالت هایپومانیا و افسردگی است، اما تغییرات شدت کمتری دارند.

با این حال سیکلوتیمیا می تواند زندگی روزمره فرد را تحت تأثیر قرار دهد اما با مراجعه به روان پزشک و روان درمانگر، این اختلال هم قابل درمان است.

تشخیص اختلال دو قطبی

متخصص روان پزشکی با استفاده از معیارهای معین شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، می تواند اختلال دو قطبی را تشخیص دهد.

انستیتوی ملی بهداشت روان ایالات متحده اعلام داشته که برای تشخیص قطعی اختلال دوقطبی نوع یک، فرد باید حداقل 7 روز علائم این بیماری را تجربه نموده باشد؛ یا در صورتی که علائم آن قدر شدید باشد که فرد احتیاج به بستری داشته باشد، مدت زمان کمتر هم کفایت می نماید. همچنین ممکن است که فرد یک دوره افسردگی حداقل 2 هفته ای را پشت سر گذاشته باشد.

برای تشخیص قطعی اختلال دو قطبی نوع دو، فرد باید حداقل یک دوره از سرخوشی و افسردگی را تجربه نموده باشد.

پزشک ممکن است برای یاری به رد سایر دلایل احتمالی، معاینه بدنی و برخی آزمایش های تشخیصی از جمله آزمایش خون و ادرار را تجویز نماید.

تشخیص اختلال دوقطبی برای پزشک می تواند مسأله ای چالش برانگیز باشد، به این خاطر که افراد بیشتر با روحیه پایین و در حالت افسردگی به پزشک مراجعه می نمایند، نه با روحیه بالا و در حالت شیدایی. در نتیجه، تمایز این اختلال از افسردگی برای پزشک ممکن است سخت باشد.

اگر فرد دچار روان پریشی باشد، پزشک ممکن است شرایط وی را اشتباها به عنوان اسکیزوفرنی تشخیص دهد.

عوارض دیگری که ممکن است با اختلال دو قطبی رخ دهد به شرح زیر هستند؛

  • مصرف مواد یا الکل برای کنار آمدن با علائم بیماری
  • اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
  • اختلال اضطراب
  • اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)

انجمن سلامت روان آمریکا به پزشکان و متخصصان سلامت روان توصیه می نماید تا در سوابق فرد به دنبال علائم شیدایی و سرخوشی باشند تا از تشخیص اشتباه جلوگیری نمایند. علاوه بر این باید در نظر داشت که برخی از داروهای ضد افسردگی می توانند در افراد مستعد باعث بروز حالت شیدایی شوند.

فردی که در برایش تشخیص قطعی اختلال دو قطبی انجام شده است، در واقع یک تشخیص مادام العمر دارد. این افراد ممکن است دوره های طولانی مدت ثبات را هم تجربه نمایند، اما همواره با این اختلال زندگی خواهند کرد و هر لحظه امکان عود کردن آن وجود دارد.

درمان اختلال دو قطبی

هدف از درمان ایجاد ثبات در خلق و خوی فرد و کاهش شدت علائم است؛ همچنین یاری کردن به فرد برای دست یافتن به عملکردی مؤثر در زندگی روزمره اش.

درمان این اختلال شامل ترکیبی از روش های درمانی است، از جمله:

  • دارو
  • مشاوره
  • مداخله جسمی
  • ایجاد تغییرات در سبک زندگی

برای تشخیص صحیح و دریافت درمان مناسب، ممکن است به مقداری زمان لازم باشد، زیرا واکنش افراد به درمان و علائم این اختلال بسیار متفاوت است.

درمان دارویی

درمان های دارویی می توانند به ایجاد ثبات در خلق و خو و مدیریت علائم این اختلال یاری زیادی بنمایند. متخصصان روان پزشکی معمولا ترکیبی از موارد زیر را تجویز می نمایند؛

  • تثبیت نماینده های خلقی، مانند لیتیوم
  • داروهای ضدافسردگی
  • داروهای ضد روان پریشی نسل دوم
  • داروهای ضد تشنج، برای از بین بردن حالت شیدایی
  • دارو برای یاری به مسائل خواب یا اضطراب

ممکن است پزشک به مرور زمان احتیاج اعمال تغییراتی در میزان و نوع داروها داشته باشد. برخی از داروها عوارض جانبی دارند و روی افراد مختلف تأثیرات مختلفی بر جای می گذارند. اگر فردی درباره درمان دارویی خود با مسائلی روبرو شده است و از این بابت نگران است، باید با پزشک خود در این باره صحبت کند.

شخص بیمار باید

  • برای کاهش خطر تداخل دارویی، پزشک را در جریان داروی دیگری که مصرف می نماید، بگذارد.
  • دستورالعمل های پزشک را درباره داروها و شیوه درمان دنبال کند.
  • هرگونه نگرانی دربار ه اثرات سو داروها و یا تا میزان اثربخش بودن درمان را با پزشک در میان بگذارد.
  • مصرف دارو را ادامه دهد مگر اینکه دکتر اعلام کند که قطع کردن آن ها بی خطر است.
  • به خاطر داشته باشد که اثربخشی برخی از داروها ممکن است زمان بر باشد.
  • اگر فرد درمان خود را نیمه کاره قطع کند، ممکن است علائم وخیم تر گردد.

روان درمانی و مشاوره

روان درمانی می تواند به تسکین علائم و توانمند ساختن فرد برای مدیریت اختلال دو قطبی یاری کند.

به وسیله درمان شناختی رفتاری و روینمودهای دیگر، فرد می تواند بیاموزد که

  • عوامل مهمی مانند استرس را بشناسد و برای مدیریت آن ها گام بردارد.
  • علائم اولیه یک دوره خلقی را شناسایی نموده و برای مدیریت آن قدم بردارد.
  • بر روی عواملی که به حفظ خلق و خوی پایدار یاری می نمایند، کار کند.
  • از اعضای خانواده، معلمان و همکاران یاری بگیرد.

این مراحل می توانند به فرد یاری نمایند تا روابط مثبت خود را در خانه و محل کار حفظ کند. در ضمن برای بچه ها و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی، پزشک ممکن است خانواده درمانی را توصیه کند.

بستری شدن در بیمارستان

اگر خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران از سوی فرد مبتلا به این اختلال وجود داشته باشد، ممکن است برخی از افراد احتیاج داشته باشند تا مدتی را در بیمارستان سپری نمایند.

اگر روش های درمانی متعارف به فرد یاریی ننموده باشند، پزشک ممکن است شوک درمانی را تجویز کند.

  • 7 نکته ساده برای بالا بردن تمرکز

اعمال تغییرات در سبک زندگی

برخی از انتخاب های فرد درباره سبک زندگی اش می توانند به حفظ خلق و خوی پایدار و مدیریت علائم این بیماری یاری نمایند. این ها عبارت اند از؛

  • حفظ روال منظم در امور روزمره، کاری و تحصیلی
  • پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متنوع
  • ایجاد یک الگوی خواب منظم و جلوگیری از ایجاد اختلال در خواب
  • ورزش منظم

برخی از افراد از انواع مختلف مکمل ها استفاده می نمایند، اما ضروری است ابتدا این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. برخی از این مکمل های دارویی می توانند با داروهای استفاده شده برای اختلال دو قطبی تداخل داشته باشند. آن ها ممکن است علائم را بدتر نمایند.

علل بروز اختلال دو قطبی

به نظر می رسد بروز اختلال دو قطبی ناشی از ترکیبی از عوامل است؛

عوامل ژنتیکی: اختلال دو قطبی در کسانی که یکی از اعضای خانواده اشان این بیماری را دارند بیشتر دیده می گردد. برخی از مؤلفه های ژنتیکی ممکن است در این امر دخیل باشد.

ویژگی های بیولوژیکی: تحقیقات نشان می دهند که بی تعادلی در انتقال دهنده های عصبی یا هورمون هایی که بر مغز تأثیر می گذارند، می توانند در بروز این اختلال نقش داشته باشد.

عوامل محیطی: وقایع مختلف زندگی هر فرد، مانند سو استفاده، استرس ذهنی، از دست دادن عزیزان یا یک واقعه آسیب زای دیگر، ممکن است در یک فرد مستعد این اختلال را ایجاد کند.

جمع بندی

اختلال دو قطبی یک بیماری روانی نسبتا شایع اما جدی است که شامل تغییر در خلق و خو، سطح انرژی و میزان توجه فرد می گردد.

این بیماری می تواند زندگی فرد را به شدت مختل کند، اما درمان صحیح می تواند شرایط بیمار را به طرز چشمگیری بهبود ببخشد.

درمان ممکن است تغییرات خلقی را به طور کامل از بین نبرد، اما مراجعه به پزشک و همکاری با او می تواند علائم این بیماری را تا سطح زیادی کنترل نموده و کیفیت زندگی فرد را به بهترین حالت ممکن برساند.

منبع: Medical News Today

منبع: دیجیکالا مگ
انتشار: 28 فروردین 1400 بروزرسانی: 28 فروردین 1400 گردآورنده: dubairo.ir شناسه مطلب: 1744

به "اختلال دو قطبی چیست؛ علل بروز، علائم و روش های درمان" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "اختلال دو قطبی چیست؛ علل بروز، علائم و روش های درمان"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید