چرا دولت لبنان تشکیل نمی گردد؟، تکاپوی حریری برای خروج از بحران با کلیدهای خارجی - مجله سفرنامه دبی

از وبسایت ویکی پدیا دیدن نمایید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، پفراینده تشکیل دولت در لبنان که به دنبال اعتراضات اکتبر 2019 و استعفای سعد حریری از سمت نخست وزیری این کشور وارد یک جهت پیچیده و پرچالش شد اکنون پس از گذشت دو سال به جایی نرسیده و همچنان لبنانی ها از داشتن یک دولت ثابت محروم هستند.

داستان تکراری بحران تشکیل دولت در لبنان و ردپای آمریکا و عربستان

در نهایت دولت حسان دیاب که پس از عبور از موانع و مسائلی که تحت تاثیر سنگ اندازی های خارجی با مهره های خارجی ایجاد شده بود، تشکیل شد، به دنبال انفجار مهیب بندرگاه بیروت در 4 آگوست 2020 و فشارهایی که متوجه آن بود به ناچار استعفا کرد.

پس از آن و درحالی که صحنه سیاسی لبنان برای دو ماه دیگر همچنان شاهد بحران و بن بست بود سعد حریری با مانورهای مختلف در تاریخ 22 اکتبر مجوز ماموریت تشکیل کابینه را از میشل عون رئیس جمهوری لبنان دریافت نموده و وعده داد که ظرف کمتر از دو هفته پفراینده تشکیل دولت را ببندد.

درحالی که لبنانی ها امیدوار بودند این بار حریری واقعا برای تشکیل کابینه و انجام اصلاحات در کشور اقدام کند؛ اما پس از مدت کوتاهی معین شد نخست وزیر مکلف لبنان چنین قصدی ندارد و همانند دوره های گذشته پیش از هر تحرکی باید رضایت محور آمریکایی-فرانسوی-سعودی را جلب کند.

جدا از نقش فرانسه به عنوان پلیس خوب در لبنان و اینکه مقامات این کشور اغلب صراحتا درباره نوع و ساختار دولت در لبنان و حضور یا عدم حضور طرف خاصی در آن صحبت نمی نمایند، اما اصرار واشنگتن و ریاض برای تشکیل دولتی بدون حضور هیچ یک از نمایندگان حزب الله موضوع پوشیده ای نیست.

از طرف دیگر سابقه روابط خانواده حریری به ویژه شخص سعد با آمریکا و عربستان نشان می دهد که او در هیچ مرحله ای بدون جلب رضایت این دو طرف قادر به تصمیم گیری نبوده است. حتی زندگی شخصی سعد حریری نیز به نوعی وابسته به سعودی هاست.

در این بین آمریکا چندین بار از زبان دورتی شیا سفیر خود، حریری را تهدید کرد که در صورت تشکیل دولت با حضور نمایندگان حزب الله، رخدادهای ناخوشایندی همچون تحریم و قطع یاری های اقتصادی واشنگتن به لبنان در انتظار وی خواهد بود.

عربستان سعودی نیز با خارج کردن ولید البخاری سفیر خود از لبنان به حریری اولتیماتوم داد که حق تشکیل دولت بدون رضایت ریاض را ندارد. البته البخاری پس از بازگشت دوباره به بیروت و ملاقات با مقامات مختلف لبنانی توجهی به سعد حریری نشان نداد و همین امر نگرانی نخست وزیر مکلف لبنان در مورد مواضع سعودی ها را دوچندان کرد.

دولت تکنوکرات یا کابینه بدون حزب الله؟

ایده تشکیل دولت متخصصین یا تکنوکرات بدون حضور هیچ یک از نمایندگان سیاسی نیز به همین منظور مطرح شد. البته حزب الله و هم پیمانان مسیحی آن یعنی تیم رئیس جمهوری متشکل از میشل عون و جبران باسیل رئیس جریان آزاد ملی و متحدان آنها نیز در وهله نخست مخالفتی با این ساختار نکردند و تنها خواهان استفاده از حق خود در معرفی وزرای مسیحی و شیعه بودند.

اما حریری بعد از یک ماه تعلل در تشکیل دولت به بهانه های مختلف بیان کرد که خود او باید مسئول معرفی همه وزرا از جمله نمایندگان مسیحی باشد؛ درحالی که تیم رئیس جمهوری با استناد به قانون اساسی تاکید کردند که چنین چیزی ممکن نیست.

جرقه اختلافات میان سعد حریری و میشل عون نیز از همین نقطه زده شد و دو طرف بعد از برگزاری 18 جلسه نتوانستند به توافق برسند و طبق آنچه که محافل کاخ بعبدا (کاخ ریاست جمهوری) گزارش می دهند حریری هربار برگه ای شامل شروط تکراری خود تحویل عون می داده است که با اصول و معیارهای مورد نظر رئیس جمهور و نیز مبانی قانون اساسی همخوانی نداشت.

تکاپوی حریری برای خروج از بحران با کلید خارجی ها

بارزترین حرکت سعد حریری برای تشکیل دولت در لبنان در پنج ماه گذشته سفرهای خارجی متعدد وی بود که از دسامبر 2020 شروع شد. حریری در این مدت به فرانسه و حتی ترکیه و چندین بار به امارات سفر کرد. البته اخباری نیز منتشر شد مبنی بر اینکه او سفری به ریاض نیز داشته و خواهان ملاقات با محمد بن سلمان ولیعهد سعودی شده بود که این خواسته رد شد.

درحالی که منابع کاخ نخست وزیری لبنان گزارش می دادند که هدف سعد حریری از این سفرها جلب یاری های خارجی برای حل پفراینده سیاسی لبنان است، اما معین شد که انگیزه های شخصی نخست وزیر مکلف لبنان نیز تاثیر کمی در سفر او به کشورهای خارجی نداشت. همچنین منابع گزارش دادند که حریری در جریان سفر به پاریس از امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه خواسته بود تا واسطه روابط وی با محمد بن سلمان گردد.

این مواضع حریری در سفرهای متعدد او به امارات متحده عربی نیز تکرار شد و طی روزهای گذشته نیز نخست وزیر مکلف لبنان با انجام سفر ناگهانی به امارات از محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی خواست تا رضایت سعودی ها و شخص بن سلمان برای انجام ماموریت حریری در تشکیل دولت لبنان را برای او بگیرد.

دغدغه های ناتمام حریری در عربستان

در این بین بعضی معتقدند که ریاض موضع بسیار منفی در قبال سعد حریری اتخاذ نموده و حاضر به حمایت از او نیست ، در حالی که بعضی دیگر معتقدند تاکید بر نقش عربستان در پفراینده سیاسی لبنان بزرگنمایی بوده و این بحران لبنان تنها محدود به عربستان نیست.

در این چارچوب اخیرا فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان در اظهاراتی مداخله جویانه مدعی شد: شرایط کنونی دیگر قابل ادامه یافتن نیست و عربستان معتقد است نباید از شرایط کنونی لبنان که حزب الله به عنوان بازیگر غیردولتی اوضاع را به دست گرفته، از حق وتو درباره وقایع این کشور برخوردار است و بر زیرساخت های اصلی آن تسلط یافته، حمایت کرد. در حالی که طبقه سیاسی جز اندکی برای حل چالش های پیش روی ملت لبنان چه در زمینه فساد یا سوء مدیریت یا مسائل دیگر کار نمی نمایند.

به طور کلی حریری همچنان در تکاپو برای دریافت چراغ سبز از ریاض است تا پفراینده تشکیل دولت در لبنان را به جریان بیندازد.

آیا تشکیل سریع دولت در لبنان امکان پذیر است؟

درباره شرایط داخلی لبنان در زمینه تشکیل کابینه، اخیرا نبیه بری رئیس مجلس این کشور با ارائه ابتکاری جدید درباره ساختار دولت با حضور 24 وزیر وارد خط پفراینده سیاسی شده است. طی ملاقاتهایی که اخیرا میان حریری و بری برگزار گردید، نخست وزیر مکلف لبنان بیان کرد که حاضر است از شرط خود برای تشکیل کابینه کوچک با حضور 18 وزیر عقب نشینی کند و در مقابل میشل عون باید از شرط یک سوم معطل (ثلث معطل یا یک سوم معطل بنا به تعبیر بعضی، یعنی دستیابی اقلیت به یک سوم کرسی های وزارتی به اضافه یک و این مانع از آن می گردد که اکثریت، تصمیم های مهم و سرنوشت ساز را به تنهایی بگیرد و تکروی کند به خصوص که قانون اساسی لبنان شرط نموده مصوبات دولت با رای یک سوم اعضای دولت تصویب گردد تا لازم الاجرا باشند)دست بکشد. البته رئیس جمهور لبنان چندین بار اعلام نموده که چنین شرطی را اصلا مد نظر ندارد.

اما از طرف دیگر تیم رئیس جمهوری لبنان خواهان انجام سریع اصلاحات و انجام تحقیقات جنایی در مورد پفراینده های فساد اقتصادی است؛ یعنی پفراینده هایی که ردپای نزدیکان حریری نیز در آن دیده می گردد. بنابراین منابع سیاسی لبنان معتقدند که سعد حریری ممکن است برای جلوگیری از محاکمه وابستگان خود باز هم قصد تعلل در تشکیل دولت را داشته باشد.

به همین دلیل یک منبع رسمی لبنانی بیان کرد، در صورتی که حریری بیش از این قصد طولانی کردن پفراینده تشکیل دولت را داشته باشد، گزینه جایگزین برای وی آماده است و ادامه ماموریت حریری برای تشکیل کابینه دیگر جایز نیست.

بر این اساس با وجود سیگنال های مثبتی که طی روزهای گذشته منابع لبنانی در فرایند تشکیل دولت این کشور مطرح می نمایند، اما تا زمانی که موانع داخلی لبنان حل نشده و مسئولان این کشور بدون چشم دوختن به خارجی ها برای انجام اصلاحات گام برندارند، نمی توان زمان معینی برای برون رفت لبنانی ها از بحران سیاسی و سایر بحران ها معین کرد.