9 تفاوت بین پارچه کتان و پنبه ای که باید بدانید - مجله سفرنامه دبی

پارچه پنبه ای چیست؟

پنبه یک الیاف طبیعی نرم و کرکی از تیره گوسیپیوم (Gossypium) است که از گیاه پنبه به دست می آید. پارچه پنبه ای نیز از الیاف طبیعی گیاه پنبه ساخته می گردد و هیچ مواد مصنوعی ای در آن به کار نرفته است. پارچه پنبه ای از ماده نرم و کرکی ای که در بخش غوزه رشد می نماید، ریسیده و بافته می گردد.

پارچه کتان چیست؟

کتان یک پارچه بسیار قوی با وزنی سبک است که از گیاه کتان از تیره لینوم (Linum) و خانواده Linaceae ساخته می گردد. کلمه کتان نیز از نام لاتین آن یعنی Linum Usitatissimum گرفته شده است. گیاه کتان نیز مانند پنبه یک الیاف طبیعی است اما فرآیند برداشت و تبدیل آن به پارچه به زمان بیشتری احتیاج دارد. دلیل این زمان بر بودن این است که بافتن الیاف کتان کمی دشوارتر است. از زمانی که برداشت گیاه کتان انجام شد، برای مدتی طولانی از آن نگهداری می گردد تا الیاف نرم شوند. از بافت کتان علاوه بر لباس برای فراوری حوله، رومیزی، دستمال و ملحفه استفاده می گردد.

تفاوت های بین پارچه کتان و پنبه ای

اگرچه هر دو این پارچه ها از الیاف طبیعی ساخته شده اند اما تفاوت هایی با هم دارند، که در ادامه به 9 تفاوت اساسی بین پارچه های کتان و پنبه ای اشاره خواهیم کرد.

1. تفاوت دوام بین پارچه کتان و پنبه

پارچه های پنبه ای کشش و انعطاف پذیری بیشتری نسبت به پارچه های کتان دارند، اما به بادوامی پارچه های کتان نیستند. پارچه های پنبه ای ظریف تر مثل پنبه مصری از نوعی الیاف پنبه ای ساخته می گردد که از معمولا نرم تر و بادوام تر از پارچه های پنبه ای معمولی هستند، اما همچنان از نظر دوام به پای پارچه های کتان نمی رسند. در مقابل پارچه های کتان کمی خشک و غیرمنعطف هستند اما ماندگاری بیشتری دارند، زیرا الیاف سلولزی در نخ کتان محکم تر از الیاف نخ پنبه هستند و همین عامل باعث افزایش دوام و طول عمر پارچه های کتان می گردد.

2. بافت نرم تر پارچه پنبه ای

پارچه های پنبه ای با توجه به اینکه الیاف لطیف تر و بافت نازک تری دارند از پارچه های کتان نرم تر هستند. به طور مثال پارچه نخی فلانل، بافت نرم تری نسبت به پارچه های پنبه ای معمولی دارد. اما این نرم تر بودن و ظرافت بافت باعث می گردد که پارچه های پنبه فقط پنج سال دوام بیاورند. نرم تر بودن پنبه به معنی زبر بودن پارچه های کتان نیست و تنها کمی ضخیم تر از پارچه های نخی هستند که آن هم پس از چند بار شستشو نه تنها دیگر زبری اولیه را نخواهند داشت بلکه بسیار نرم می شوند و تا 30 سال هم قابل استفاده هستند و ماندگاری دارند.

3. تفاوت بافت پارچه کتان و پنبه

بافت پارچه های پنبه ای بافت ساده به صورت تاروپودی دارند. تراکم بافت در پارچه هایی که بافت ساده دارند کمتر است و فضای خالی بین تاروپود برای عبور هوا بسیار مناسب است. این عبور هوا باعث می گردد حس خنکی به شما منتقل گردد و به همین خاطر پارچه های پنبه ای و نخی انتخاب خوبی برای فصل گرما هستند. در مقابل پارچه کتان بافت کچ راه ظریف دارد که در ظاهر پارچه هم کاملا تعیین است. تراکم بافت در پارچه کتان زیاد است که باعث می گردد فضای خالی میان تاروپودها کم باشد. این تراکم زیاد باعث می گردد که پارچه در برابر سایش و شستشو مقاومت بیشتری داشته باشد. به طور کلی می توان گفت که پارچه نخی شل بافت و بافت پارچه های کتان متراکم است.

4. پارچه های کتان قابلیت تنفس بیشتری دارند

یکی از دلایلی که پارچه های کتان و پنبه ای را به یک گزینه محبوب برای فصل تابستان تبدیل می نماید، قابلیت تنفس این پارچه هاست. هر دوی این پارچه ها به دلیل ساخته شدن از الیاف گیاهی به طور طبیعی قابل تنفس هستند زیرا گیاهان درست مانند انسان ها تنفس می نمایند.

اما نحوه بافت این پارچه ها می تواند باعث گردد که یکی از دیگری قابلیت تنفس بیشتری داشته باشد. یه طور کلی پارچه کتان بیشتر از پارچه نخی قابل تنفس است. دلیل آن این است که پارچه های کتان شل تر از پنبه بافته می گردد و بعلاوه الیاف کتان توخالی تر از الیاف پنبه هستند. این توخالی بودن الیاف اجازه می دهد تا هوا آزادانه تر در گردش باشد. به همین خاطر پوشیدن لبا های کتان در فصل گرما در شما حس بهتری ایجاد می نماید.

5. پارچه های پنبه ای پارچه های گرم تری هستند

پنبه و کتان به طور معمول پارچه های گرمی محسوب نمی شوند و پارچه های محبوب فصل تابستان هستند. به ندرت کسی از این پارچه ها برای لباس های زمستانی استفاده می نماید. با این حال بسته به نوع پنبه، پارچه های پنبه ای می توانند گرم تر از کتان باشند. به عنوان مثال، پارچه فلانل از پنبه ساخته می گردد و اغلب برای تهیه پیراهن های مدکمه دار و لباس خواب در زمستان از آن استفاده می گردد.

بعلاوه پارچه های پنبه ای دارای برخی خواص عایق هستند، زیرا با توجه به اینکه الیاف آن توخالی نیستند و پارچه تنفس کمتری دارد، می توان آن را ضخیم تر و سنگین تر کرد تا گرمای بیشتری ایجاد کند. بنابراین اگر بین کتان و پنبه خواستید یک کدام را برای گرم شدن انتخاب کنید، پنبه انتخاب بهتری است.

6. تفاوت وزن پارچه های کتان و پنبه ای

تفاوت دیگر پارچه های کتان و پنبه ای در خصوص وزن آن ها است. پارچه های کتان معمولا سبک تر هستند. سنگین تر بودن پارچه های پنبه ای به دلیل فشرده بودن بافت آن هاست. اما توخالی بودن الیاف کتان و بافت شل آن باعث می گردد این پارچه ها سبک تر باشند.

در بین پارچه های پنبه ای، پارچه موسلین وزن سبک تری دارد اما پارچه های جین و نخ پنبه سنگین تر، محکم تر و ضخیم تر هستند. پس اگر می خواهید یک پارچه پنبه ای سبک انتخاب کنید، به نوع پارچه حتما دقت کنید. اما در خصوص کتان ها این جزئبات وجود ندارد و همه آن ها وزن کمی دارند.

7. جذب رطوبت بیشتر کتان به نسبت پارچه های پنبه ای

از آن جایی که استفاده هر دو پارچه در ماه های گرم سال بیشتر است، یک ویژگی خیلی مهم در بین پارچه هایی که در این فصل استفاده می شوند باید قابلیت جذب رطوبت باشد تا منجر به ایجاد حس بهتری در افراد شوند. با توجه به آنچه قبل تر گفتیم پارچه های پنبه ای در این تقسیم بندی خیلی نمره مناسبی دریافت نمی نمایند و خاصیت جذب رطوبت در آن ها تقریبا ضعیف است. خشک شدن پارچه های پنبه به زمان بیشتری هم احتیاج دارد، بنابراین استفاده از این پارچه در روزهای بسیار گرم که ممکن است عرق کنید، ایده خوبی نیست.

اما در مقابل پارچه های کتان قابلیت جذب رطوبت بالایی دارند، که بازهم دلیل آن توخالی بودن الیاف های کتان است که منجر به گردش بهتر جریان هوا و رطوبت می گردد و پارچه کتان را به برترین انتخاب برای روزهای گرم تبدیل می نماید.

8. نحوه مراقبت از پارچه های کتان و پنبه ای

نحوه مراقبت از پارچه های کتان و پنبه ای تقریبا مشابه است. با توجه به بافت این پارچه ها هر دو امکان آبرفت دارند، در نتیجه نباید این پارچه ها را با آب گرم بشویید یا با گرما خشک کنید. اگر می خواهید خودتان با پارچه های کتان یا پنبه ای خیاطی کنید، پیشنهاد می کنیم قبل از برش، حتما یک بار پارچه را با آب سرد آب کشی کنید تا براساس ابعاد واقعی بعد از شستشو، با خیال راحت لباس موردعلاقه تان را بدوزید.

هر دوی این پارچه ها بعد از شستشو چروک می شوند. اما شدت چروک در پارچه های کتان بیشتر از پارچه های پنبه ای است و حتی در زمان استفاده هم ممکن است مجددا چروک شوند؛ اما می توانید به راحتی این پارچه ها را اتو کنید تا به طور کامل از شر چروک ها خلاص شوید.

9. تفاوت قیمتی

در مقابل دیگر پارچه های موجود در بازار، هم کتان و هم پنبه قیمت بسیار مناسبی دارند و در مقابل پارچه های طبیعی پشم و ابریشم قیمت ارزان ای دارند. اما باز در بین پنبه و کتان، پنبه یکی از ارزان ترین پارچه های موجود در بازار است. دلیل این ارزان تر بودن، در دسترس بودن و کشت گسترده پنبه در سراسر دنیا است. اما استثناهایی هم وجود دارد و برای مثال پارچه های پنبه ای مثل پنبه مصری یا سوپیما بسته به محدود بودن و ضخامت و ظرافت شان معمولا قیمت های بالایی دارند.

کتان یا پنبه؛ انتخاب شما کدام است؟

حالا که درباره تفاوت پارچه کتان و پنبه ای اطلاعات کاملی دارید، می دانید که هر کدام مناسب چه شرایط و موقعیتی هستند و کدام پارچه را چه زمانی انتخاب کنید. شاید تا قبل از این برخی تصوراتمان اشتباه بود که باعث می شد انتخاب مناسبی نداشته باشیم. اگر پارچه ای می خواهید که مراقبت از آن کمی راحت تر و گرم تر و ارزان تر باشد، پنبه انتخاب بهتری است. اما باید توجه داشته باشید که این پارچه ها به خاطر عدم قابلیت جذب رطوبت خیلی انتخاب مناسبی برای فصل گرما نیستند و از طرف دیگر هرچند ارزان تر هستند اما طول عمر کمتری نسبت به پارچه های کتان دارند.

منابع: Silver Bobbin, MasterClass